Η περίοδος της εφηβείας είναι συνήθως μια δύσκολη φάση της ζωής τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τους γονείς του. Η σχέση τους δοκιμάζεται με πολλούς και διάφορους τρόπους. Ο τρόπος ζωής, οι αξίες και οι κανόνες των γονιών αμφισβητούνται με αποτέλεσμα τη δημιουργία συχνών συγκρούσεων. Κάποιος, ως γονέας, μπορεί να νιώσει οργή, ανημποριά, θλίψη, απόγνωση, ματαίωση και αμφιβολία για αυτά που κάνει. Πολλές φορές, μοιάζει σαν τίποτα να μην είναι αρκετό και όλα να φαίνονται λάθος.
Η εφηβεία είναι, μεταξύ άλλων, και μια μετάβαση από την παιδικότητα στην ενηλικίωση. Συμβαίνουν πολλές, ραγδαίες και θεμελιακές αλλαγές που προκαλούν πολλά ερωτήματα στο παιδί που μπορεί να κλονίσουν την «αυτοεκτίμηση» και «αυτοπεποίθησή» του.
Το ερώτημα «Ποιος είμαι;» είναι ίσως το σημαντικότερο «από ψυχολογική άποψη» την περίοδο αυτή και ο έφηβος προσπαθεί να βρει απάντηση μεταξύ των φίλων, της οικογένειας και γενικότερα του περίγυρού του. Όσο περισσότερο διαρκεί αυτή η αναζήτηση και ασάφεια τόσο πιο ευάλωτη είναι, συνήθως, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση του εφήβου.
Τι προκαλεί την εφηβική χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να πυροδοτηθεί από διάφορους παράγοντες. Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Κακή ακαδημαϊκή επίδοση. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μαθησιακή δυσκολία ή ΔΕΠΥή απλώς σε χαμηλή επίδοση.
- Διαπροσωπικοί αγώνες.Όταν ένας έφηβος έχει δυσκολίες με τις επικοινωνιακές δεξιότητες, μπορεί να δυσκολεύεται να δημιουργήσει μόνιμες φιλίες. Το να είσαι κοινωνικά αδέξιος κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι αρκετά συνηθισμένο και μπορεί να είναι πηγή μεγάλης αγωνίας και απώλειας εμπιστοσύνης.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Μερικοί έφηβοι είναι ευαίσθητοι σχετικά με την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση ή μπορεί να αισθάνονται αμήχανα από την οικογενειακή τους κατάσταση. Οι έφηβοι τείνουν να θέλουν να ταιριάζουν, οπότε όταν αισθάνονται ότι η οικογένειά τους είναι κάπως διαφορετική από τα άλλα παιδιά, μπορεί να αρχίσουν να νιώθουν ότι δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτοί.
- Ιστορικό παραμέλησης ή κακοποίησης.Οι έφηβοι που κακοποιήθηκαν σωματικά ή σεξουαλικά στην παιδική ηλικία συχνά μεγαλώνουν με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πολύ χαμηλής αυτοεκτίμησης.
- Μοτίβα αρνητικών σκέψεων.Οι έφηβοι μπορούν να κολλήσουν σε έναν κύκλο αρνητικών σκέψεων, όπως «κανείς δεν θέλει να κάνει παρέα μαζί μου», η θλιβερή στάση τους θα οδηγήσει ακριβώς σε αυτό, το οποίο στη συνέχεια οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Αρνητική εικόνα σώματος. Οι έφηβοι συγκεντρώνονται πολύ στην εικόνα του σώματός τους και την εμφάνισή τους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική κριτική για τον εαυτό τους. Οι έφηβοι μπορεί να είναι σκληροί μεταξύ τους, να ντροπιάζουν το σώμα τους ή να εκφοβίζουν άλλους που δεν ταιριάζουν στο καλούπι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Πως μπορεί να ενισχύσει ο γονιός την αυτοεκτίμηση του παιδιού του;
Η εικόνα του εαυτού διαμορφώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν τρόποι με τους οποίους ο γονιός μπορεί να βοηθήσει στην εδραίωση μιας πιο σταθερής αυτοαντίληψης στα χρόνια της εφηβείας όπως:
- Επικοινωνήστε με ενεργητική ακρόαση
Ακούστε το παιδί σας, κατανοήστε τα συναισθήματά του, σιγουρευτείτε ότι καταλαβαίνετε αυτό που σας λέει.
Συνήθως οι γονείς δεν ακούν, μιλούν. Δίνουν συμβουλές πιστεύοντας ότι ξέρουν καλύτερα ποιο είναι το συμφέρον του παιδιού τους. Πιθανότατα ξέρετε ποιο είναι το καλύτερο αλλά ακούστε και τη δική του γνώμη.
- 2. Δημιουργήστε κλίμα ασφάλειας και αποδοχής
Είναι σημαντικό να γνωρίζει το παιδί πως είστε δίπλα του και το στηρίζετε ανεξάρτητα από τις επιδόσεις, τα λάθη και τα σωστά του. Αν απέτυχε σε ένα διαγώνισμα εξετάστε μαζί του λόγους που πιστεύει ότι ευθύνονται και ρωτήστε εάν υπάρχει κάτι στο οποίο μπορείτε να βοηθήσετε, αντί να πείτε “Αφού δεν διάβασες καλά να πάθεις” ή “στα έλεγα εγώ”. Το γεγονός ότι είχε μια αποτυχία, δεν το κάνει αποτυχημένο.
- Καλλιεργήστε αίσθημα προσωπικής ευθύνης και ανεξαρτησίας
Ξεκαθαρίστε ποιες είναι ευθύνες του και δώστε του χώρο να λειτουργήσει. Είναι σημαντικό για τον έφηβο να νιώθει ότι τον εμπιστεύεστε, ότι δεν αμφισβητείτε την κάθε του επιλογή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο έφηβος θα λειτουργεί χωρίς κανόνες και συνέπειες. Τον ωθείτε να είναι ανεξάρτητος, όχι ανεξέλεγκτος.
- Μην συγκρίνετε το παιδί σας με άλλα παιδιά
Το κάθε παιδί έχει διαφορετικά ταλέντα, ικανότητες και δυνατότητες. Επικεντρωθείτε στο ποια ανήκουν στο δικό σας παιδί και πείτε μπράβο, αντί να του υπενθυμίζετε αυτά που δεν καταφέρνει.
- Αναγνωρίστε τα αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός, ο φόβος, η απογοήτευση
Ναι ο έφηβος θα θυμώσει, θα αντιδράσει, θα απογοητευτεί ως φυσιολογικός έφηβος. Το ίδιο ισχύει και για τα δικά σας συναισθήματα, π.χ. «θυμώνω όταν ή επειδή…». Είναι σημαντικό να μάθει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του αλλά και να μιλάει για αυτά.
- Δείτε τη δική σας συμπεριφορά ως γονείς και δώστε το καλό παράδειγμα.
ΑΠΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ «ΑΡΙΑΔΝΗ»
ΓΚΟΛΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ
