Σεβασμιώτατε,
…………
Κύριοι εκπρόσωποι των Δικαστικών – Στρατιωτικών και Πολιτικών Αρχών του Νομού.
Κύριοι εκπρόσωποι των Συνδέσμων και Οργανώσεων των Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου και των Αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης.
Νιάτα της πόλης, αγαπητοί μαθητές σεις που με λαχτάρα κρατάτε τις Ελληνικές μας σημαίες.
Ευσεβές Εκκλησίασμα.
Κυρίες και Κύριοι.
Εορτάζουμε με λαμπρότητα. Δοξολογούμε με επισημότητα. Πανηγυρίζουμε με υπερηφάνεια την σημερινή ημέρα. Την Ιστορική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940
Σύσσωμο το Έθνος, απ’ άκρου εις άκρον της Πατρίδας και στις εσχατιές του Κόσμου με μεγαλοπρέπεια, ψυχική ανάταση και σε ατμόσφαιρα έξαρσης, τιμά τους μεγάλους μας νεκρούς του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, τους ηρωικούς μαχητές, τους αναπήρους μας. Στην ψυχή των Πανελλήνων για εκείνους που έγραψαν το θριαμβικό έπος, έχει στηθεί ο βωμός της παντοτινής μνήμης και ευγνώμων υψούται ο αίνος προς τον Θεό της αιωνίας Φυλής.
Ήταν πριν 56 χρόνια, όταν οι άνεμοι του Πολέμου λυσσομανούσαν με καταστρεπτική μανία. Η Ευρώπη στέναζε κάτω από την ανελέητη Γερμανική κατοχή. Αυτοκρατορία του τρόμου είχε εγκαθιδρυθεί. Ο Αγκυλωτός σταυρός. Το πιο απεχθές, το πιο μισητό σύμβολο της σιδερόφρακτης λαίλαπας. Εκατόμβες θυμάτων. Αναρίθμητοι νεκροί. Ασύνορος τρόμος. Ασημάδευτοι τάφοι. Αίμα και δάκρυα.
Τα Ευρωπαϊκά Κράτη το ένα μετά το άλλο υποτάσσονταν στην Ναζιστική καταιγίδα του διαβόητου Φύρερ. Φημισμένοι στρατοί, πολυάριθμοι, άρτια εξοπλισμένοι αφανίζονταν. Περιώνυμες αμυντικές γραμμές, αποδεικνύονταν χάρτινος πύργος.
Φιλόδοξοι Στρατηλάτες, υποχωρούσαν ατάκτως καί εσύροντο σε ατιμωτική συνθήκη και ταπεινωτική παράδοση.
Η Πολωνία των 38.000.000 εκατομμυρίων «έπεφτε» σε 2 εβδομάδες. Η Ρωσσία φρόντιζε να συνάψει Γερμανοσοβιετικά σύμφωνα μη επιθέσεως. Το Βέλγιο έριπτε λευκή σημαία. Η Γαλλία που εκαυχάτο για την πολεμική της μηχανή, με την απόρθητο ως επιστεύετο γραμμή «ΜΑΖΙΝΟ» παραδίδονταν σε 17 ημέρες. Ολόκληρη η Ευρώπη καθημαγμένη , αιμάσσουσα αναμετρούσε τις πληγές της.
Αλλά και τα Βαλκάνια είχαν πλήρως εξουδετερωθεί. Η Ρουμανία είχε περιέλθει στην Γερμανία. Η Αλβανία στην Ιταλία. Η Γιουγκοσλαβία εδείκνυε τα φιλοαξονικά της αισθήματα. Η Βουλγαρία δεν συνεκράτει την χαρά της για τις νίκες των προστατών και συμμάχων της Γερμανών.
Η Φασιστική Ιταλία, ενθαρρυμένη από την ευνοϊκή συγκυρία, καθόριζε τους στόχους της και χάραζε τις δικές της ζώνες επικυριαρχίας.
Επικεφαλής του Φασιστικού πανθέου ο Δικτάτορας Μουσολίνι. Κωμικός όσον ολίγοι. Επαρμένος όσον ουδείς. Αιμοσταγής και αδίστακτος καλλιεργούσε το ιμπεριαλιστικό του προφίλ.
Τα τύμπανα του πολέμου ηχούσαν στα σύνορα της Πατρίδας μας.
Οι επιτελείς του εκπονούσαν τα κατακτητικά τους σχέδια. Εκτιμούσαν ότι ένας λαός αποκαμωμένος, μικρός και ανίσχυρος, χωρίς ηθικό θ’ απετέλει «εύκολη λεία».
Προς καταπτόηση του φρονήματος ο ιταμός Δικτάτωρ επέλεξε άνανδρη πρόκληση. Τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη», μέσα στο λιμάνι της Τήνου την ημέρα της Παναγίας. Και την αυγή της 28ης Οκτωβρίου 1940 επίλεκτες μονάδες του Ιταλικού στρατού, παραβίαζαν τα βορειοδυτικά σύνορά μας. Η προοπτική της ιστορίας ήταν όσο ποτέ ζοφερή.
Εσήμαινε η ώρα της μεγάλης δοκιμασίας της Πατρίδας μας.
Ο Ελληνικός λαός μόλις είχε συνέλθει από την αιμορραγία των πολεμικών επιχειρήσεων των ετών 1916-19 και είχαν στερέψει τα δάκρυά του για την Μεγάλη Παρασκευή του γένους μας , την Μικρασιατική καταστροφή του ’22.
Εξ’ άλλου, καθεστώς πολιτικής ανελευθερίας είχε απο τις 4 Αυγούστου Ι936 επιβληθεί στην Ελλάδα, με εύλογη συνέπεια τα συναισθήματα πικρίας της μεγάλης μερίδας του λαού.
Και όμως. Αντίκρυ στην βάναυση προσβολή του θρησκευτικού συναισθήματος, στην απρόκλητη επιδρομή κατά της εδαφικής μας ακεραιότητας, σφυρηλατήθηκε η Εθνική ομοψυχία. Αποδείχθηκε τότε ο Ελληνικός λαός ηθικά βαθύπλουτος και πολιτικά υπερώριμος. Κινήθηκε ανενδοίαστα να εκπληρώσει το ηθικό του χρέος, ως λαός προικισμένος με τα πρωτοτόκια της Ελευθερίας και έτρεξε «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος» να συναντήσει στα πεδία των μαχών την τιμή και την αξιοπρέπεια του.
Άκουσε το Παλαμικό εγερτήριο :
«Ανάξιος όποιος ξάφνου ακούει
το προσκλητήρι των καιρών
να το φυσάει ή να το κρούει
Σάλπιγγα ή τύμπανο, τ’ ακούει,
δεν λέει «Παρών»
Η μικρά και έντιμος Ελλάς, κληρονόμος μιας ιστορικής πορείας ακατάλυτης, ενός προγονικού κλέους απαράμιλλου, κοιτίδα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, αντλεί δύναμη από την εθνική κολυμβήθρα και ως ο Δαυίδ της Παλαιάς Διαθήκης, καταπλήσσουσα τον κόσμον, έλεγε και πάλι « ΟΧΙ ».
Το μυριόστομο εκείνο «ΟΧΙ» που βροντοφώναξε ο λαός μας και υπερκόσμια σάλπιγγα το αντήχησε στα πέρατα της Οικουμένης, δεν ήταν στιγμιαία άλογη παρόρμηση, προπέτεια της σκέψης, αστοχία του νου. Ανάβλυζε ως ιστορική επιταγή, εκπορεύθηκε ως ιερή παρακαταθήκη από την ακένωτη δεξαμενή των ανεξάντλητων ψυχικών δυνάμεων του Γένους.
Διήκει μια αδιάκοπη και ακατάλυτη γραμμή δόξας και μεγαλείου.
Είναι το «Μολών λαβέ» του Λεωνίδα της Σπάρτης και των 300 συντρόφων του στις Θερμοπύλες.
«Και θα περάσουν οι γεννιές και θα διαβούν οι αιώνες
και στα βαθιά σου τα νερά και στα ψηλά βουνά σου
θ’ αντιλαλιέται η νίκη σου και θα γροικιέται ακόμα
ο απελπισμένος ο δαρμός, το σκούξιμο του Ξέρξη.»
Είναι το «ΟΧΙ» του Κων. Παλαιολόγου προς τ’ άγρια στίφη των Μωαμεθανών.
«Τό την πόλιν σοί δούναι ουτ’ εμόν εστί, ουτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γάρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν καί ού φεισόμεθα της ζωής ημών.»
Το «ΟΧΙ» του Ιερομόναχου Σαμουήλ το 1803 στο Σούλι, το «ΟΧΙ» του γέροντα αγωνιστή του Μεσολογγίου Χρ. Καψάλη, του Γαβρ. Μάνεση ηγουμένου της Μονής Αρκαδίου. Είναι το διαχρονικό «ΟΧΙ» της Φυλής σε κάθε μορφής υποταγή.
Η ανέκκλητη επιλογή μας. Πεπρωμένο της φυλής, όπως επιτάσσει ο Επιτάφιος του Περικλή: «Εις άνδρα έχοντα συναίσθησιν εαυτού και υπερηφάνειας είναι αλγεινοτέρα η διά δειλίαν ταπείνωσις ή η μετά ρώμης καί κοινής ελπίδος άμα γιγνόμενος αναίσθητος θάνατος».
Εσήμαινε η στιγμή ο Ηπειρωτικός χώρος να καταθέσει την δική του συνεισφορά στην υπηρεσία του Γένους. Ελήλυθεν η ώρα να δοξασθεί και πάλι το τιμημένο έθνος μας .
Άρχιζε το έπος του ’40 .
Ένα δάσος 8.000.000 λογχών. Μία μεραρχία πεζικού (η Φεράρα), Μεραρχία αρμάτων Κένταυρος , το επίλεκτο σώμα Αλπινιστών της μεραρχίας Τζούλια , βαρύ πυροβολικό, Αεροπορία, σχεδίαση και υπεροχή, έδιναν την εικόνα του άνισου αγώνα.
Ο ενθουσιασμός όμως με τον οποίο συνετελέσθη η παλλαϊκή επιστράτευση και η φλόγα με την οποία οι μαχητές μας δρασκέλισαν τ’ απάτητα βουνά, προδίκαζαν την θυσία. «Στο μέτωπο μας βαραίνει ο χαλκός. Στην καρδιά μας βαραίνει το χρέος» .
Οι Ελληνικές δυνάμεις ολιγάριθμες, με πενιχρά μέσα. Η θρυλική 8η Μεραρχία του Στ/γου Κατσιμήτρου και το απόσπασμα της Πίνδου του Αν/χη Κων. Δαβάκη.
Μα η ιστορία διδάσκει οτι οι ψυχικές ήταν πάντα οι υπέρτερες δυνάμεις που έκριναν τους Πολέμους.
«Οι φίλιες δυνάμεις αμύνονται σθεναρώς του πάτριου εδάφους».
Η τρεμάμενη από συγκίνηση φωνή του ραδιοφωνικού εκφωνητή που ριγά μέχρι και σήμερα τις καρδιές όλων.
Μάχες σώμα με σώμα. Αντίσταση μέχρι εσχάτων. Κόντρα στον εχθρό και στην φύση. Κρύο τσουχτερό. Χιόνι φονικό. Οι άνδρες λιώνουν το σίδερο. Μασουλάνε τη γη. Η πολεμική ιαχή «αέρα» δονεί το πεδίο της μάχης. Οι γυναίκες της Πίνδου κουβαλάνε πολεμοφόδια. Ζυμώνουν το ψωμί της στέρησης. Πλέκουν να ντύσουν τους κρυοπαγημένους μαχητές μας. Το αίμα ρέει. Νεκροί παντού. Τραυματίες Ακρωτηριασμένα παλικάρια. Αλλά οι γενναίοι κρατούν . Ανυποχώρητοι, υπείκοντες στην φωνή του χρέους. Τα βόλια σφυρίζουν. Οι οβίδες ανασκάπτουν την γη. Τα βλήματα ξερνούν θάνατο.
«Κάθε βροντή ένας θάνατος καβάλα στον αέρα
κάθε βροντή ένας άντρας χαμογελώντας αντίκρυ
Στον θάνατο. Κι η μοίρα ο,τι θέλει ας πεί» .
Η νίκη στεφάνωσε τα ελληνικά όπλα. Ο εφιάλτης δεν πέρασε. Ο άνανδρος επιδρομέας κατησχυμένος. Ο κόσμος έκθαμβος. Η ευγνωμοσύνη του διάχυτη.
Έμενε μια χούφτα Ελλήνων να θερμαίνουν τις ελπίδες, να παραστέκουν τα όνειρα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Οι απώλειες όμως μεγάλες.
Τα Ηπειρωτικά βουνά γίνονται ο τάφος της πιο διαλεχτής νιότης.
Τίμημα βαρύ. 7948 τιμημένοι νεκροί μας. Βρίσκονται παντού. Στην Τρεμπεσίνα και το Πόγραδετς. Στο 731 και στην Κλεισούρα. Στα υψώματα του Μπούμπεσι και στην πεδιάδα του βούρκου. Στο Μάλι Σπατ και στην Κορυτσά.
Ενταφιασμένοι όπως – όπως κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων. Χαμένοι στο χιόνι.
Είναι παντού οι μεγάλοι μας νεκροί .
Θαμμένοι στις όχθες του ποταμού, δίπλα στην μεγάλη Εληά, ριγμένοι στον λάκκο με τον ασβέστη, κάτω από το σχολειό, στις κορυφές του δρόμου, δίπλα στο ρέμμα, πίσω από την εκκλησία.
Eκεί βρήκε, αλοίμονο άδικο θάνατο χτυπημένος στο μέτωπο από εχθρικό βόλι, ο γενναίος Ανθυπολοχαγός
« Το κράνος κύλησε από την αριστερή μεριά »
………………………………………………………….
« Τώρα κείτεται απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη
Μ’ένα σταματημένο αγέρα στα ήσυχα μαλλιά
Μ’ ένα κλαδάκι λησμονιάς στ’ αριστερό του αυτί
Μοιάζει μπαξές που του φύγαν άξαφνα τα πουλιά
Μοιάζει τραγούδι που το φίμωσαν μέσα στη σκοτεινιά
Μοιάζει ρολόι αγγέλου που εσταμάτησε
Μόλις είπανε « γειά παιδιά » τα ματοτσίνορα
Κι η απορία μαρμάρωσε.
Κάτω απ’ τα πέντε κέδρα
Χωρίς άλλα κεριά
Κείτεται στην τσουρουφλισμένη χλαίνη.
‘Αδειο το κράνος, λασπωμένο το αίμα,
Στο πλάι το μισοτελειωμένο μπράτσο
Κι ανάμεσ’ απ’ τα φρύδια –
Μικρό πικρό πηγάδι, δαχτυλιά της μοίρας
Μικρό πικρό πηγάδι κοκκινόμαυρο
Πηγάδι όπου κρυώνει η θύμηση!
Ω μην κοιτάτε ω μην κοιτάτε από που του –
Από που του φύγε η ζωή. Μην πείτε πως
Μην πείτε πως ανέβηκε ψηλά ο καπνός του ονείρου
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή έτσι λοιπόν η μια
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή παράτησε την άλλη,
Κι ο ήλιος ο παντοτινός έτσι μεμιάς τον κόσμο!
Σας πρέπει αίνος, σας πρέπει δόξα, τιμή και Προσκύνηση. Οι μεγάλοι μας νεκροί θυσίασαν τα νιάτα τους, σφράγισαν τα όνειρά τους. Γίναν λίπασμα της λευτεριάς της δικής μας.
Ας φτερουγίσει η ψυχή μας προσκυνήτρα πάνω στις αιματοβαμμένες κορφές όπου οι τάφοι των πεζομάχων μας, με δάκρυα πάνω στ’ αφρογάλανα κύματα που σκέπασαν τ’ ατρόμητα δελφίνια μας, τους ναύτες της «Έλλης» και πάνω από τους θεόρατους υψοδείκτες, όπου έπεσαν αετοί οι αεροπόροι μας λιβανωτό καντήλι ακοίμητο και σπονδή τα αίσθήματά μας και η αιώνια μνήμη τους, όρκος για μας ιερός.
Το έπος του ‘40 καταγράφηκε στην παγκόσμια ιστοριογραφία σαν το πιό λαμπρό κατόρθωμα αντίστασης αγωνιζόμενου λαού και αξιολογήθηκε σάν το καταλυτικό γεγονός γιά τήν τύχη του Β Παγκόσμιου πολέμου.
Αναπτέρωσε το καταρρακωμένο ηθικό των υπόδουλων λαών. Άναψε την αντιστασιακή δάδα. Αλλά η απαράμιλλη εποποιία είχε και άλλη παράμετρο.
Υποχρέωνε την Γερμανία ν’ ανακόψει την προέλασή της, ν’ αναμειχθεί στήν ζώνη ευθύνης της Ιταλίας και ν’ αναλάβει η ίδια την καθυπόταξη της Ελλάδος.
Στον αδυσώπητο και άνισο εκείνο πόλεμο, η ανδρεία έγινε συνώνυμο με τους Έλληνες μαχητές. Η Ελλάδα αναδεικνυόταν σε ηγέτιδα ηθική δύναμι στην συνείδηση της ανθρωπότητας. Και ελειτούργησαν οι αδήριτοι νόμοι της Ιστορίας.
Εκείνοι πού αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα και πάγωσαν την ανάσα του κόσμου, παγωμένοι και ασάλευτοι στις Ρωσσικές στέππες εδοκίμαζαν την πανωλεθρία της Ιστορίας.
Ήταν λοιπόν η συμβολή της Ελλάδας καταλυτική. Η εποποιία του ’40 απ’ τις φωτεινότερες σελίδες αυτοθυσίας και μεγαλείου. Τηλαυγής φάρος, να φωτίζει την ιστορική πορεία των λαών. Αλλά και πάτριο δίδαγμα: Ότι το έθνος ενωμένο μεγαλουργεί .
Η εθνική ομοψυχία, αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Κοινός τόπος. Τρόπος ζωής.
Χωρίς μεμψιμοιρίες, στείρα αντιπαλότητα, άγονες αντιπαραθέσεις.
Αναδεικνύεται το χρέος όλων μας. Συστράτευση στην κοινή προσπάθεια όταν εξυπηρετείται το συμφέρον του έθνους. «Το έθνος να μάθει να θεωρεί Εθνικό ότι είναι αληθές». Έτσι βρίσκουν δικαίωση και ανάπαυση αυτοί που έδωσαν την ζωή τους στα πεδία των μαχών. Μονοιασμένοι, ενωμένοι, με την καρδιά γεμάτη Ελλάδα.
Σήμερα οι περιστάσεις και οι συγκυρίες είναι ιδιαίτερα δυσμενείς.
Ο εξ Ανατολών κίνδυνος επί θύραις. Η απειλή ορατή. Ο Ασιάτης βάρβαρος εποφθαλμιά τα πάτρια εδάφη. Εδαφικές βλέψεις. Παραβιάσεις του εναερίου χώρου.
Χθες η υφαλοκρηπίδα. Σήμερα οι βραχονησίδες. Αύριο η γραμμή αντιπαράθεσης.
Τα νέφη πυκνώνουν. Ο ζωτικός χώρος κινδυνεύει. Η εθνική υπόσταση αμφισβητείται. Επιβάλλεται πανεθνικός Συναγερμός. Εγρήγορση. Ενότητα. Ομοψυχία. Είναι η μόνη αποτρεπτική δύναμη, η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνουν.
Με ευλάβεια στρέφουμε τις σκέψεις μας στην Μαρτυρική Μεγαλόνησο.
Ο βασανισμένος λαό της, ξεριζωμένος, πρόσφυγας στον ίδιο τους τον τόπο επί 22 χρόνια τώρα αντικρύζει την γραμμή αντιπαράθεσης. Μα στην ψυχή του δεν υπάρχουν γραμμές. Δεν υπάρχουν οδοφράγματα, αλύτρωτες πατρίδες. Καίει μόνο ασίγαστα ο πόθος για την ελευθερία. Παθιάζονται να δουν την γαλανόλευκη στην Αμμόχωστο, στην Κερύνεια, στην Πάφο, στα κατεχόμενα. Να ψάλλουν εκεί τα νικητήρια. Τον Εθνικό ύμνο. Βαδίζουν αποφασισμένοι να συναντήσουν την τιμή τους. Άοπλοι εν μέσω πάνοπλων αγρίων νεοβαρβάρων γκρίζων λύκων. Με το τσιγάρο στο στόμα, αναρριχώνται να κατεβάσουν το μισερό σύμβολο της ξένης επιβολής.
Άλλοι 2 νεκροί στο πεδίο της Τιμής. Ο Τάσος Ισαάκ και ο Σολομών Σωλωμού.
Ήρωες του Παραλιμνίου και του Ακρωτηριού της Κύπρου. Αφυπνίσατε την αξιοπρέπειά μας. Δονήσατε την ψυχή μας. Δώσατε παλμό στο ξεθωριασμένο όραμά μας. Μας σηκώσατε λίγο ψηλότερα. Γιατί θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.
Κυρίες και Κύριοι,
όσο θα υπάρχουν Ελληνόπουλα να βαδίζουν τραγουδώντας στο πεδίο της τιμής αδιαφορώντας για την ζωή τους, μπορούμε να διασαλπίσουμε ότι η θυσία των νεκρών του ’40 δεν πήγε χαμένη. Γράφει ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας:
«Νάστε περήφανοι, όχι γιατί εκείνοι που έπεσαν στα Ηπειρωτικά μας βουνά προήλθαν από μας, αλλά γιατί εμείς που επιζήσαμε προερχόμαστε από εκείνους.
Η ζωή δεν μπορεί να κυβερνήσει τους τάφους. Οι τάφοι όμως μπορούν να κυβερνήσουν τη ζωή.
Το αντιστύλι της επιβίωσης δεν στηρίζεται στο σαλευόμενο έδαφος της ζωής. Στηρίζεται στο ασάλευτο έδαφος των τάφων.
Πού ν’ αποκρύβει τάχα η Ειμαρμένη το Παλλάδιο των εθνικών πεπρωμένων;
Σκύψτε και αν δεν το βρείτε στα λίκνα των επιγόνων, γονατίστε στα μνήματα των προγόνων. Εκεί χωρίς άλλο θα το βρείτε. Ασπαστείτε το!»
Αγαπητοί μαθητές
Αναβαπτισθείτε στα νάματα της θυσίας εκείνων. Κλείστε στην ψυχή σας την Ελλάδα. Αναρριπίστε τις Ελληνικές σημαίες. Κάντε την γαλανόλευκη τον δικό σας ουρανό, τον Εθνικό σας ορίζοντα.
Σε λίγο θα παιανίσουν στρατιωτικά εμβατήρια.
Η μαθητιώσα νεολαία θα παρελάσει σε κομψούς σχηματισμούς με λεβεντιά και χάρη.
Ψηλά το κεφάλι. Σας θωρούν οι τιμημένοι μαχητές του ‘40. Ατενίστε τους με θαυμασμό. Και στείλτε τους θυμίαμα, απ’ το περίσσευμα της καρδιά σας το τραγούδι του ποιητή:
«Μάνα Ελλάδα, δική σου μία σάλπιγγα ηχεί
λες ακόμα, στης Πίνδου μιά κόχη
στους λαούς να θυμίζει γεμάτο ψυχή
το τρανό πού ξεστόμισες ΟΧΙ».
ΖΗΤΩ Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Λόγος που εκφωνήθηκε στον Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου τις 28 Οκτωβρίου 1996 από τον Παύλο Τζοβάρα, Πρόεδρο τότε του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσπρωτίας.
