Γράφει ο Γιώργος Κ. Καπρινιώτης
Η ειρήνη, διαμέσου των αιώνων, ήταν και είναι ζητούμενο για ανθρώπους λαούς και κράτη. Αυτό ερχόταν ως λογικό επακόλουθο, ύστερα από συγκρούσεις και πολέμους. Πόλεμος σήμαινε κάθε φορά, καταστροφές, αίμα, απώλειες ζωών και γενικά η επικράτηση άγριων ενστίκτων, που ξεπερνούσαν σε αγριότητα, όχι λίγες φορές, τα σαρκοφάγα ζώα. Επαληθεύεται το λατινικό ρητό «homo homini lupus» ( ο άνθρωπος γίνεται λύκος για τον συνάνθρωπο).
Ο Σίγκμουντ Φρόιντ1 γράφει στο έργο του «Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας» (1930): «Οι άνθρωποι δεν είναι ευγενή πλάσματα, που επιθυμούν να αγαπηθούν, που το πολύ αμύνονται, αν δεχθούν επίθεση. Αντιθέτως, είναι όντα μεταξύ των ενστικτωδών προικισμάτων των οποίων πρέπει να αναγνωρισθεί ένα ισχυρό μερίδιο επιθετικότητας. Ως αποτέλεσμα, ο πλησίον τους είναι για αυτούς όχι ένας δυνητικός βοηθός ή αντικείμενο έρωτα, αλλά επίσης κάποιος που τους θέτει σε πειρασμό να ικανοποιήσουν την επιθετικότητά τους επάνω του, να εκμεταλλευθούν το εργασιακό του δυναμικό χωρίς αποζημίωση, να τον χρησιμοποιήσουν σεξουαλικά χωρίς τη συγκατάθεσή του, να πάρουν τα αγαθά του, να τον εξευτελίσουν, να του προκαλέσουν πόνο, να τον βασανίσουν και να τον σκοτώσουν».
Αλλά ο πιο τραγικός και αλόγιστος πόλεμος είναι ο εμφύλιος πόλεμος, που δυστυχώς οι Έλληνες γνώρισαν και στην αρχαιότητα (Πελοποννησιακός πόλεμος, 431 – 404 π.Χ.) και κατά την επανάσταση του 1821, αλλά αλίμονο και στον 20ο αι. 1946 -1949.
Σχεδόν όλοι οι αιώνες είναι αιματοβαμμένοι, αλλά σε ανθρώπινες ζωές, υλικές καταστροφές και θηριωδίες την πρώτη θέση καταλαμβάνει με διαφορά ο 20ος αι. με τους δύο παγκοσμίους πολέμους (1914 -1918 και 1939- 1945). Δυστυχώς, η Κοινωνία των Εθνών ( ΚΤΕ, Παρίσι, 1920) δεν μπόρεσε να αποτρέψει τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, τον καταστρεπτικότερο πόλεμο όλων των αιώνων. Έχω ζωηρές αμφιβολίες αν ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ, 4 Οκτωβρίου 1945, Σαν Φρανσίσκο, Καλιφόρνια, ΗΠΑ) θα αποτρέψει τον Γ΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Από τη λήξη του Β΄Παγκοσμίου πολέμου έχουν καταγραφεί αρκετοί πόλεμοι. Αλλά ας δούμε τι γίνεται στις μέρες μας. Έχουμε δύο πολέμους, έναν στην Ουκρανία, μετά την αναίτια εισβολή των Ρώσων στη χώρα αυτή και ένα δεύτερο πόλεμο στη Μέση ανατολή, με την ανόητη ενέργεια της Παλαιστινιακής Οργάνωσης, Χαμάς να εισβάλει στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023, να σκοτώσει αθώους πολίτες και να σύρει σε ομηρία εκατοντάδες. Ο πόλεμος πήρε διαστάσεις, αφού ενεπλάκησαν ο Λίβανος (Χεζμπολάχ), το Ιράν, η Υεμένη με τους Χούθι, η Αμερική, η Μ. Βρετανία.
Στη Συρία η ανατροπή του δικτάτορα Άσαντ αλλάζει το σκηνικό και δεν αποκλείεται να εμπλακούν και άλλα κράτη με απρόβλεπτες συνέπειες. Διαβάζουμε και ακούμε ότι ετοιμάζονται Τουρκία και το νέο καθεστώς, που επικράτησε στη Συρία, να υπογράψουν σύμφωνο παράνομο για τα θαλάσσια ύδατα, όπως αυτό που έχει υπογράψει η Τουρκία με τη Λιβύη. Αυτό το παράνομο Τουρκολιβυκό σύμφωνο, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο των θαλασσών, διαβάζω ότι έχει πρωτοκολληθεί από τον ΟΗΕ. Αναρωτιέμαι γιατί δεν πήρε θέση ως προς τη νομιμότητά του; Αυτό νομίζω ότι είναι μια σιωπηρή ανοχή, που παραπέμπει σε ενοχή. Μου θυμίζει την ανοχή που έδειχναν οι μεγάλες χώρες της Ευρώπης, όταν ο Χίτλερ μεθοδευμένα έκανε προσαρτήσεις στη Γερμανία, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο Β΄Παγκόσμιος πόλεμος το 1939.
Θεωρώ ότι ο Πούτιν και ο Ερντογάν, λόγω και έργω, αποτελούν κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη. Τυπικά είναι εκλεγμένοι, αλλά στην ουσία ασκούν αυταρχικά την εξουσία και την μονοπωλούν. Μπορούμε να μιλάμε για «δημοκρατική δικτατορία». Η ιστορία διδάσκει ότι όσοι ασκούν ανεξέλεγκτα την εξουσία, τόσο περισσότερο ενδυναμώνονται, τους ανοίγει η όρεξη για εξάπλωση και γίνονται αίτιοι επεκτατικών πολέμων. Πρόσφατα ο Πούτιν έφτασε στο σημείο να προκαλεί τη Δύση, την οποία προσκαλεί, άκουσον άκουσον, σε πυραυλική μονομαχία. Το επόμενο βήμα είναι να προτείνει πυρηνική μονομαχία. Η στάση που έχει επιδείξει ως τώρα δεν αποκλείει και έναν πυρηνικό πόλεμο. Αυτό, άλλωστε το εκστομίζουν επίσημοι αξιωματούχοι της Ρωσίας, πρώην και νυν (Μεντβέντεφ, προκάτοχος του Πούτιν, Λαβρόφ, υπουργός των εξωτερικών της Ρωσίας). Ουσιαστικά ο Πούτιν με τη στάση και συμπεριφορά του μας παραπέμπει στον Χίτλερ, χωρίς, δυστυχώς, να παραδειγματίζεται από το τέλος του.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι περιστοιχίζεται από κόλακες φοβισμένους και από ανάξιους συμβούλους, που δεν τολμούν να εκφράσουν λογικές σκέψεις. Περισσότερο τον κολακεύουν, για να εξασφαλίζουν την εύνοιά του. Αν υποθέσουμε ότι δέχεται και ρεαλιστικές απόψεις, προφανώς δεν τις αποδέχεται και συνεχίζει τον κατήφορο του πολέμου. Η μέχρι τώρα πορεία του πολέμου, με ευθύνη του Πούτιν δεν φαίνεται να οδεύει προς το τέλος, εκτός αν βρεθεί κάποιος ΚΙνέας, για να τον πείσει, ώστε να τερματιστούν καταστροφές και αιματοχυσία. Θυμίζω ότι ο ΚΙνέας, φιλόσοφος και ρήτορας, ήταν σύμβουλος του βασιλιά της Ηπείρου, Πύρρου (319 – 272 π. Χ.). Δεν υιοθέτησε τις συμβολές του και τελικά απέτυχε να δημιουργήσει μια αυτοκρατορία στη Δύση, όπως ο Μ. Αλέξανδρος στην Ανατολή.
Παραδίδεται ο ακόλουθος διάλογος ΚΙνέα και Πύρρου: Ο Κινέας ρώτησε κάποια στιγμή τον Πύρρο:
– «Τι σκέπτεσαι να κάνεις μετά την εκστρατεία που ανέλαβες αν αποδειχθεί επιτυχής»;
– «Άλλη», του απήντησε ο Πύρρος.
– «Και μετά από την άλλη»; συνέχισε ο Κινέας,
– «Και άλλη, κι άλλη, και αφού καταλάβουμε όλη τη Χώρα, θα αναπαυθούμε, Κινέα, φιλοσοφώντας και πίνοντας ανέμελα το κρασί μας».
– «Και γιατί τάχα να μη κάνουμε αυτά από τώρα, αφού έχομε αυτά τα αγαθά;»παρατήρησε ο φιλόσοφος!
Απομένει μια ακόμη ελπίδα, να αλλάξει πορεία ο ορθόδοξος Πούτιν ενστερνιζόμενος το πνεύμα των ημερών και ιδιαίτερα τον Αγγελικό ύμνο: Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επὶ γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία. Ευδοκία είναι η εύνοια, η καλή διάθεση, η επιδοκιμασία, δηλαδή ο ερχομός του Χριστού στη γη έφερε στους ανθρώπους την ειρήνη. Η ειρήνη και η αγάπη, ακόμη και προς τους εχθρούς, είναι βασικοί πυλώνες του χριστιανισμού. Όμως, η ειρήνη δεν είναι μόνο για τους ανθρώπους μεταξύ τους είναι και η ειρήνη – συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Θεό. Θυμόμαστε το αμάρτημα των πρωτοπλάστων Αδάμ – Εύας και την εκδίωξή τους από τον Παράδεισο.
Στο σημείο αυτό να θυμίσω ότι οι αρχαίοι Έλληνες, κατά την τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων σταματούσαν τις εχθροπραξίες. Κήρυτταν τη λεγόμενη εκεχειρία, κάτι που δεν εφαρμόζεται στις μέρες μας. Η ειρήνη, ως παγκόσμιο αξία και ανάγκη στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, αποδεικνύεται και από έναν διάσημο ποιητικό αγώνα ανάμεσα στον Όμηρο (9ος – 8ος αι. π.Χ.), τον κορυφαίο της επικής ποίησης και τον Ησίοδο (8ος αι. π. Χ.), τον κορυφαίο της διδακτικής ποίησης. Παραδίδεται ότι ο διαγωνισμός αυτός έγινε στην Εύβοια, όταν ο Γανύκτορας τελούσε επιτάφιους αγώνες προς τιμήν του πατέρα του του, Αμφιδάμαντα, βασιλιά της Εύβοιας. Ο αγώνας αυτός δεν είχε σχέση με τη δύναμη ή την ταχύτητα αλλά με τη σοφία και είχε ως έπαθλο μεγάλα δώρα. Έτυχε τότε να βρεθούν στην Εύβοια ο Όμηρος και ο Ησίοδος.
Σε αυτόν το διαγωνισμό, ο Όμηρος διάβασε ένα κομμάτι του από την Ιλιάδα. Πιο συγκεκριμένα αυτό που περιγράφει τον κατάλογο των πλοίων, από στη Ραψωδία Β. Ο Ησίοδος διάβασε ένα κομμάτι από το έργο του «Έργα και Ημέραι». Αυτό που περιγράφει το αλώνισμα του σιταριού, στους στίχους 597-608. Και τα δύο έργα ήταν ισάξια και οι κριτές δυσκολεύονταν να βγάλουν απόφαση. Τελικά, αποφάσισαν και έδωσαν το βραβείο στον Ησίοδο γιατί στο έργο του, «Έργα και Ημέραι» εξυμνεί τα έργα της ειρήνης.
Τελικά, οι λαοί δεν επιθυμούν τον πόλεμο. Γι΄αυτόν αποφασίζουν οι ηγέτες και εξαναγκάζουν τους λαούς να πολεμούν. Να ευχηθούμε να πράξουν έτσι ώστε να θαφτεί οριστικά το τσεκούρι του πολέμου και να μακροημερεύσει η ειρήνη σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και οι λαοί να ευημερούν, «εν αγάπη και ομονοία.» Θα κλείσουμε το άρθρο αυτό με επιλεγμένους στίχους από το ποίημα «Ειρήνη» του μεγάλου μας ποιητή, Γιάννη Ρίτσου(1909 – 1990).
Τ᾿ όνειρο του παιδιού είναι η ειρήνη.
Τ᾿ όνειρο της μάνας είναι η ειρήνη.
Τα λόγια της αγάπης κάτω απ᾿ τα δέντρα
είναι η ειρήνη.
Ειρήνη είναι η μυρουδιὰ του φαγητού το βράδυ.
Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστὸ γάλα.
Τότε που η μέρα που πέρασε,
δεν είναι μια μέρα που χάθηκε,
Ω! Αδέρφια,
μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος
με όλα τα όνειρά μας
Δώστε τα χέρια, αδέρφια μου,
αυτό ῾ναι η ειρήνη.
Παραπομπή: 1. Σίγκμουντ Φρόιντ (1856 – 1939), νευρολόγος, ψυχίατρος και θεμελιωτής της ψυχανάλυσης.
