Γράφει ο Σωτήρης Λ. Δημητρίου

Είχε ήδη ξεκινήσει ο πόλεμος του 1940 και είχαν ενημερωθεί τα χωριά της Θεσπρωτίας, στα οποία γειτόνευαν με μουσουλμάνους Τσιάμηδες ή συνυπήρχαν μαζί τους, να φύγουν από τα χωριά τους και να πάνε ως πρόσφυγες στην Αιτωλοακαρνανία, από τον φόβο εγκλημάτων εις βάρος τους από τους «Τσιάμηδες». Πολλοί κάτοικοι των  χωριών της Θεσπρωτίας  βρέθηκαν οδοιπόροι με τις οικογένειες προς την προσφυγιά με ελάχιστα εφόδια, κυρίως στρωσίδια  στην πλάτη τους οι μεγάλοι για να κοιμούνται ή να ξεκουράζονται στον δρόμο. Αυτή είναι μία μεγάλη περιπέτεια, που το οδοιπορικό της τερμάτισε στα χωριά γύρω και πριν το Αγρίνιο. Λίγοι πήγαν απέναντι στο νησί της Κερκύρας και κυρίως στην πιο κοντινή Λευκίμμη.

Όταν επικράτησε ο στρατός του άξονα και δεν υπήρχαν πια μάχες στην Θεσπρωτία, έπρεπε πλέον να επιστρέψουν στα σπίτια τους με όλα τα ρίσκα που αυτό εμπεριείχε από τον κίνδυνο δολοφονιών από τους «Τσιάμηδες» οι οποίοι είχαν πλέον οργανωθεί και συστρατευτεί με τον άξονα. Παρά του ότι είχαν από το 1913 αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα και είχαν παραμείνει (με την θέλησή τους) ως Έλληνες πολίτες. Προφανώς διότι δεν ήθελαν να παρατήσουν τις περιουσίες τους, (τις οποίες είχαν αρπάξει από τον ντόπιο πληθυσμό μέσα από τους αιώνες, ιδιαίτερα επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας) και ελπίζοντας σε εξωτερική βοήθεια, ώστε κατόπιν εντολών, να μείνουν για να προσαρτήσουν στο μέλλον περιοχές της Ηπείρου με την Αλβανία.

Οι Τσάμηδες πανηγυρίζουν με κάθε τρόπο για τη «νίκη» τους. Σημαιοστολίζονται περιοχές με ιταλικές και αλβανικές σημαίες, ενώ απαιτούν να φωνάζουν οι Έλληνες «Βίβα Ντούτσε» ή να σηκώνονται οι χριστιανοί όταν περνούν από μπροστά τους. Μάλιστα, δύο Έλληνες εκτελέστηκαν στο Μαργαρίτι αφού δεν σηκώθηκαν καθώς περνούσαν αγάδες.

Ο τότε Ιταλός κυβερνήτης Φραντσέσκο Ζακομόνι, εκμεταλλεύτηκε τους Τσάμηδες ως μέσο για να αυξηθεί η δημοτικότητα των Ιταλών στους Αλβανούς (Fischer, Bernd Jürgen (1999). Albania at War 1939-1945).

Σε λόγο που εκφωνεί πάντως ο Νουρί Ντίνο, στους Φιλιάτες, μπροστά σε Τσάμηδες εξαπολύει μια δίχως άλλο καθολική επίθεση εναντίον του ελληνικού-χριστιανικού στοιχείου: «Γενναίοι μου, θάνατος στους Έλληνες, όπου τους βρίσκετε να τους σκοτώνετε. Η Θεσπρωτία μέχρι της Πρεβέζης πρέπει να μείνει καθαρά Αλβανική. Εκδικούμεθα τους εχθρούς μας και επεκτείνομεν τα σύνορα της μεγάλης Αλβανικής πατρίδος. Η κραταιά Ιταλική αυτοκρατορία είναι με το μέρος μας». Επρόκειτο για σχέδιο εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από την Θεσπρωτία ως και τα χωριά Φαναρίου και Πάργας.

Έτσι, συστήθηκαν επιτροπές στους Φιλιάτες, το Μαργαρίτι, την Παραμυθιά οι οποίες, με υπομνήματα προς τα Τίρανα, ζητούσαν από την ιταλική αντιπροσωπεία προσάρτηση των περιοχών τους στην Αλβανία.

Ήθελαν να αποκόψουν πλήρως τη Θεσπρωτία από το ελληνικό κράτος και ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί με βεβαιότητα κάτι τέτοιο θα ήταν ο αφανισμός του ελληνικού στοιχείου της περιοχής. Πρόκειται για ένα κάλεσμα γενοκτονίας, μιας και στοχοποιείται ξεκάθαρα το φυλετικό στοιχείο ενός πληθυσμού, ο οποίος μάλιστα είναι ήδη στο κατοχικό καθεστώς δίχως πολλά περιθώρια αντίδρασης. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε πλήρως μιας και η ατιμωρησία άφηνε το πεδίο ελεύθερο για περαιτέρω δράση από τους Τσάμηδες. Προς τα τέλη του 1941 και μπαίνοντας πλέον στα 1942, ξεκινά ουσιαστικά η αλληλοσφαγή μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

Έλληνες χριστιανοί άμαχοι, ήσαν τα θύματα εθνικής εκκαθάρισης!

Ο υπότιτλος στην φωτογραφία είναι αυτούσιος.  

Ελληνικά:  Θύματα Αλβανικής θηριωδίας καταφυγόντα εις σπήλαια της Ηπείρου.

Από κάτω Γαλλικά: Victimes de la ferosité albanaise enfuies dans les grottes d’Épire

Θέλοντας λοιπόν να επιβληθεί ή να αφανίσει τον ντόπιο ελληνικό λαό, η μειοψηφία των 17-18.000 «Αλβανοτσιάμηδων» μουσουλμάνων, της ευρύτερης Θεσπρωτίας (συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Φαναρίου και Πάργας), προέβη σε βιαιοπραγίες υπό την οργάνωση της Ξίλια (αλβανικά: Këshilla – K.S.I.L.A.). Η δωσίλογη αλβανική διοίκηση στην Θεσπρωτία. Λειτουργώντας όμως πολλές φορές και αυτόνομα αλλά εναρμονισμένοι όλοι για τον ίδιο σκοπό, αφαιρώντας τις ηγετικές μορφές των χωριών, τις εξέχουσες προσωπικότητες και τους πιο αξιόμαχους, μέχρι και τους κάθε ηλικίας και ιδιότητας αμάχους. Από μικρά παιδιά ως ηλικιωμένους. Από γνωστούς τους, ως παντελώς αγνώστους. Είχαν επιδοθεί σε ανθρωποκυνηγητό, καίγοντας, λεηλατώντας και υφαρπάζοντας.

Έτσι τα εγκλήματα των μουσουλμανοτσιάμηδων της Θεσπρωτίας είχαν πλέον τον πρώτο λόγο στην Θεσπρωτία με την βοήθεια και συγκάλυψη από τον άξονα σε ό,τι οι μουσουλμανοτσιάμηδες πρότειναν.

Προς τα τέλη του 1941 και μπαίνοντας πλέον στα 1942, ξεκινά ουσιαστικά η

αλληλοσφαγή μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Το Γενάρη του 1942 οι δύο Έλληνες, Ηλίας

Νίκου και Κώστας Γεωργίου (Κωτσιονικόλας) σκότωσαν στην Παραμυθιά τους Τεφήκ

Κεμάλ από το Καρβουνάρι και Γιαχγιά Αχμέτ Κασήμ απ’ το Μαργαρίτι ύστερα από μια

έντονη λογομαχία που έλαβε μέρος σε καφενείο της περιοχής, όπου ο Τεφήκ Κεμάλ

καταφέρθηκε εντόνως με ειδεχθείς χαρακτηρισμούς εναντίον του, χωροφύλακα στο

επάγγελμα, Ηλία Νίκου. Έπειτα από τη δολοφονία των δύο Τσάμηδων οι Έλληνες

κατέφυγαν στο χωριό Σκάνδαλο και έπειτα στο Σπαθαράτι, όπου και δημιούργησαν

μαζί με τον Βασίλη Μπαλούμη την πρώτη αντάρτικη ομάδα  με σκοπό την προστασία του ελληνικού στοιχείου από τις πράξεις των «Τσιάμηδων».

Μπαίνει ακόμα στο στόχαστρο των μουσουλμανοτσάμηδων και Γερμανών, η πλούσια και εύφορη περιοχή του Φαναρίου. Υπό το πρόσχημα πως οι κάτοικοι παρείχαν βοήθεια στους αντάρτες και πως υπάρχει αρκετό κρυμμένο χρυσάφι στα σπίτια των κατοίκων τα γερμανικά και τσάμικα στρατεύματα κατευθύνονται και προς το Φανάρι.

Έχουν καταγραφεί όσα στοιχεία και μαρτυρίες συλλέχτηκαν με τα ονόματά, τις ηλικίες των θυμάτων και τις ημερομηνίες των δολοφονιών και των φόνων, καθώς και των άλλων εγκλημάτων βίας, των λεηλασιών και πυρπολήσεων.

Χαρακτηρίζονται στο κείμενο οι εγκληματίες, μουσουλμανοτσιάμηδες, τουρκοτσιάμηδες, αλβανοτσιάμηδες, αλβανοί μουσουλμάνοι ή σκέτοι Τσιάμηδες. Έχοντες όλοι την ελληνική υπηκοότητα. Αυτό για να καταγράφονται ταυτόχρονα και οι χαρακτηρισμοί που τους απέδιδε ο ντόπιος πληθυσμός, η πολιτεία και οι συγγραφείς της εποχής. Διευκρινίζεται ότι πρόκειται πάντα για τους ιδίους.

Ανατριχιαστικές πολλές φορές οι περιγραφές των βασανιστηρίων ή των απρόκλητων και αναίτιων φόνων.

Ενδεικτικά έχουν καταγραφεί ελάχιστοι φόνοι από τον εμφανιζόμενο παράλληλα «εμφύλιο», χαρακτηρίζοντας τους «αντάρτες» κάποιες φορές οι αφηγητές ως «αναρχικούς».

Τα χωριά έχουν καταγραφεί με το σημερινό τους όνομα και σε παρένθεση με το όνομα της εποχής. Τα ονόματα των θυμάτων πιθανόν κάποια να είναι καταγραμμένα με κάποιο λάθος γράμμα ή φθόγγο αλλά είναι όλα όπως και τα γεγονότα αληθή. Φυσικά είναι πολύ δύσκολο να καταγραφούν όλα και επομένως ο κατάλογος των θυμάτων αλλά και των υπολοίπων εγκληματικών ενεργειών και πάλι πιθανολογείται ότι είναι ελλιπής.

Ο Ιωάννης Αρχιμανδρίτης έχει καταγράψει 772 θανάτους μαζί με εκείνους που του ανάφεραν από τους κομμουνιστές.(Από τους τελευταίους πιθανολογείται ότι δεν αναφέρθηκαν όλοι οι φόνοι, για διάφορους λόγους).

Έχουν σημειωθεί στον παρακάτω κατάλογο μόνο οι ολοσχερείς ή γενικές καταστροφές των χωριών, διότι μερικές καταστροφές έγιναν σχεδόν σε όλα.

ΑΓΙΑ (Αγκία)

Ιούνιος 1943. Αηδόνης Παναγιώτης του Ιωάννου, σκοτώθηκε υπό Γερμανο-αλβανοτσιάμηδων, στην Τσουκνίδα Φαναρίου.

7-6-1943.Παππάς Ιωάννης του Παναγιώτη, σκοτώθηκε ως αντάρτης του ΕΔΕΣ στην Αγ. Κυριακή Πάργας υπό Γερμανοαλβανοτσάμηδων και το πτώμα του έριξαν στην θάλασσα.

ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ (Πόποβο)

28.8.1942. Γκαμπρέλας Κων-νος του Παν. Σκοτώθηκε από μουσουλμανοτσιάμηδες στην θέση «Τσιαρδάκια» Παραμυθιάς.

20.4.1943. Μπάλας Παν. Του Κων-νου. Σκοτώθηκε από μαζί με τα δυο παιδιά του στην περιοχή Πάργας  επίσης από Τσιάμηδες της Καταβόθρας.

21.5.43. Βέρμπης Βασίλειος, Παππάς Ευάγγελος. Από Ιταλούς και Τσιάμηδες κατά την υποχώρηση τους, αφού δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν το χωριό.

19.9. 1943. Μαρία χήρα Βασιλείου Κουτούπη. Σκοτώθηκε  από Γερμανούς κάτω από το Δημ. Σχολείο της Παραμυθιάς, με άλλους οχτώ άνδρες από τα γύρω χωριά αφού είχαν όλοι συλληφθεί και παραδοθεί σε αυτούς από μουσουλ/τσάμηδες.

7.11.43. Κούρτης Ιωάννης σκοτώθηκε στην Βέλιανη μαχόμενος κατά των μουσουλ/μηδων.

1944: Μάνθος Μιχαήλ, Τσώνης Γρηγόριος, Σούκας Θωμάς του Αθανασίου, Ρούμπης Ιωάννης του Γεωργίου, από μουσουλ/τσιάμηδες

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (Κουσιοβίτσα)

10.11.1941. Πύλιο Αντώνης (Σπύρος Μώκας) ετών 50 και Παναγιώτης Βασιλείου του Μιχαήλ (Πάνο Μίχος). από την *Πλαταριά, ήταν γαμπρός στην Κουσιοβίτσα σκοτώθηκε μαζί με τον (παραπάνω) Πύλιο Αντώνη (Σπύρο Μώκα) από τους Μουσουλμάνους Κίπε        Νταούτ και Ρετζέπ Μεχμέτ από το Κουρτέσι.

6.8.1942. Πολιώνης  Ευάγγελος του Δημ.. Σκοτώθηκε σε ενέδρα, από Μεζάν & Τζιαμαλί Χαρούν (αδέρφια), Σαλ Μπιμπίτο  και άλλοι.  Στο δρόμο Κουσιοβίτσας  Γραικοχωρίου, θέση Τσούκα.

14.6.1943. Αθανάσιος Θεοδωρίδης. Σκοτώθηκε σε ενέδρα από τα αδέρφια Μεζάν και  Τζιαμαλί                Χαρούν, μαζί με μουσουλμάνους της Νύστας σε καρτέρι στο βουνό, στην θέση Μουλτσάθι, Αγ. Μαρίνας (Κουσιοβίτσα).

23.9.1942. Ηλίας Δ. Μίχου ετών 68. Σκοτώθηκε στο Σαράτι (Μύλοι) στη θέση «Βούρκο» από τον Χάμζο και Ναζίφ Ρετζέπ.

6.10.1942. Πολιώνης Πέτρος, 12 χρονών, και Μίχου Ευάγγελος 16 χρονών καθώς έβοσκαν τα    πρόβατα τους. Σκοτώθηκαν στη θέση «Φράσερι» από τον Αλήτη , Αγά & Ντουλ Ταχίρι, από το Τζανάρι – Μαζαρακιά (28-30 ετών), Μεζάν Χαρούν, Τζαμαλί Χαρούν (αδέρφια από Γκρικοχώρι), οι οποίοι πήραν και το κοπάδι τους. Ακούγοντας τις ντουφεκιές και αφού απομακρύνθηκαν οι φονιάδες, πλησίασε ο νέος τότε Αθανάσιος Μηνά Βασιλείου, από το χωριό (του οποίου και η μαρτυρία)  και βρήκε τον 12χρονο Πέτρο με ψωμί κι ελιές στο στόμα, ο οποίος σκοτώθηκε ενώ έτρωγε και είχε το ψωμί και ελιές και στα χέρια. Ο δε Βαγγέλης με τα άντερα έξω ψιθύρισε: «Πεθαίνω Νάσο…» Και ξεψύχησε.

1.8.1943. Ύστερα από σκληρή μάχη, οι μουσουλμανοτσάμηδες μπαίνουν στο χωριό και συλλαμβάνουν τον Ιερέα του χωριού, τον παπα Μάρκο, ηλικίας 84 ετών, τον βασάνισαν με ξυλοδαρμό και πυρακτωμένα σίδερα. Ο Ιερέας υποφέρει τα βασανιστήρια προσευχόμενος. Συνέλαβαν και βασάνισαν γυναίκες, ενώ ακολούθησε λεηλασία του χωριού και ακολούθως το πυρπόλησαν. Κάηκαν πάνω από τα 2/3 του χωριού, από τους μουσουλμανοτσιάμηδες.

18.8.1943. Λουκάς Θεοδωρίδης ετών 60. Σκοτώθηκε από τα αδέρφια Τζαμαλή και Μεζάν Χαρούν  για λόγους κοινωνικής εκδίκησης, αφού πρώτα βασανίστηκε απάνθρωπα και ακρωτηρίασαν όλα τα τμήματα του σώματός του, μικρά και μεγάλα και τέλος τα άκρα.

20.8.1943. Σωτήριος Θεοδωρίδης αδερφός του παραπάνω. Τον έσφαξε ο Μεζάν Χαρούν, αδερφός του Τζαμαλί,    στη Γλυκή, όπου είχε πάει το θύμα για εργασία στα καλαμπόκια, για να πληρωθεί με καλαμπόκι για τροφή (επίσης οι ίδιοι λόγοι κοινωνικής εκδίκησης), μπροστά στην γυναίκα και τα παιδιά του.

Την ίδια εποχή περιπολούσε συμμορία των αδερφών Τζαμαλί και Μεζάν Χαρούν στο χωριό για να δολοφονήσουν όλες και όλους τους αμάχους. Γλύτωσαν όλοι πίσω από μία μάντρα έξω από το χωριό, διότι για καλή τους τύχη δεν ανέβηκαν στην μάντρα για να δουν από την άλλη μεριά. Σε μία συκιά του χωριού είχε ανέβει ο Βασίλειος Αθ. Κίτος, ετών 44 και η Αθηνά Τριανταφύλλου του Νικ. Ετών 9. Πέρασε ο Τζαμαλί και Μεζάν Χαρούν από κάτω και ευτυχώς δεν σήκωσαν το κεφάλι επάνω να τους δουν.

Οι  ίδιοι περιπολούσαν ως και την Αγιά της Πάργας, ψάχνοντας για υποψήφια θύματα Χριστιανών. Ο Τζαμαλί είδε κάτω από μία μουριά να παίζει τον 13χρονο Λεωνίδα Δημητρίου του Λουκά και τον σημάδεψε. Πριν πατήσει την σκανδάλη τον είδε η γυναίκα που φιλοξενούσε τον μικρό και άρχισε να φωνάζει. Εκείνη την ώρα περνούσαν δίπλα χριστιανοί από το χωριό έφιπποι και οπλισμένοι και ο εγκληματίας πριν προλάβει να πυροβολήσει, αποχώρησε  χωρίς να τον αντιληφτούν.

Τον Γιάννη Αναστασίου του Ευάγγελου (Γιάννο {Β}Αγγέλη), χτύπησαν 2-3  τουρκαλβανοί οπλισμένοι, στην Σέλλιανη σε ένα ελαιοτριβείο που είχε πάει για δουλειά, επειδή ήταν χριστιανός, ενώ τους ήταν άγνωστος. Σε όλο το σώμα τον χτύπησαν με ένα ταψί, με την αιχμηρή του πλευρά. Έτσι του έκαναν πολλαπλά τραύματα με ανάλογα αιματώματα σε όλο το σώμα και στο κεφάλι, του έσπασαν τα αγγεία, καθώς και πολλές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, τα οποία ήσαν θανατηφόρα. Πέθανε μετά από μέρες!

Κατά την αποχώρηση προς Αλβανία οι Τουρκαλβανοτσάμηδες, μόλυναν τα πηγάδια και                       πέθαναν οι παρακάτω:

Ρεγγίνα Μώκα, Κων-νος Μώκας,  Ευτυχία Μώκα,

Αμαλία Θεοδωρίδη.

Αδερφές Ελένη Λιώλη 11 χρονών, Αλεξάνδρα Λιώλη 5 χρονών, κόρες του Ηλία Λιώλη του Χρήστου.

Ελένη Ρίζου 40 χρονών (σύζυγος του  Κίτσου Μίχ. Ρίζου και ο γιος τους Δημήτρης 4 χρονών.

Έγινε λεηλασία και πυρπολήθηκαν 35 σπίτια, ολοσχερής καταστροφή και αρπαγή όλων των ζώων του χωριού.

ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ (Σούβλιαση)

28.6.1942. Πάνου Χρήστος του Δονάτου ετών 17, μαθητής του (6τάξιου τότε) Γυμνασίου. Σκοτώθηκε υπό των μουσουλμανοτσάμηδων Αγά Χατζή Ισούφ, Αλή Χάιρο. Γιασίν και Νετζίπ Αλή Χάιρο, Ρεφάτ Μπίμπο και Χάμο Ζέκιου Ιλιάζ. Ο φόνος  έγινε μπροστά στον πατέρα του Πάνο Δονάτο το οποίο τραυμάτισαν καθώς έτρεχε να σωθεί.

28.8.42. Ο Λιόνε Προκοπής μαζί με το γιο του Χρήστο 17 χρονών, γύριζαν βραδάκι σπίτι του. Ο Νταλιάνης με τη συμμορία του, βαλτός από τον Νετζήπ Αλή Χάιρο, βγήκαν να τους απαγάγουν για λύτρα, και σε αντίσταση τους, τους χτύπησαν, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Χρήστος και να τραυματιστεί ο Λιόνες.

23.5.1943. Προκόπιος Αθανασίου του Δημητρίου, ετών 35. Εφονεύθη αφού πρώτα βασανίστηκε και ακρωτηριάστηκε από τους εκ Βάρφανης (Παραποτάμου) μουσουλμανοτσιάμηδες, Αχμέτ Νταούτ, Χασάν Κούπε, Χουσεΐν Κούπε, Νταμίν Λιάζε Ντίκα, Νταμίν Τσιατσίζ, με την υποκίνηση και προδοσία του εξ Αγ. Βλασίου μουσουλμανοτσιάμη Χαμήτ Μούκο Χασάν.

5.5.1943. Πέτρος Οικονομίδης ετών 40. Τον σκότωσαν στο 3^ο περίπου χιλιόμετρο  του δρόμου  Ηγουμενίτσας – Καστρίου οι φίλοι του Ρεφάτ Ντούλε και Καραμάν Μουλά Χαλίλ.

Ο Πέτρος Οικονομίδης, ταμειακός υπάλληλος, ήταν γνωστός ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους Θεσπρωτίας, σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα του Δημοσιοϋπαλληλικού κλάδου. Ακέραιος, περήφανος, κοινωνικός, κουβαρντάς και εκλεκτικός στις σχέσεις του, για τις                   συνθήκες που επικρατούσαν, η παρουσία του αποτελούσε πρόκληση, γιατί και στο πρόσωπό του έβλεπαν την παρουσία του Ελληνικού Κράτους. Κάποιος Μουσουλμάνος είπε στον Ρεφάτ Ντούλε: «Τί σκοτώνετε, όποιον κι όποιον. Να! Αν, θέλετε να σκοτώσετε αυτόν» και του έδειξε τον Οικονομίδη, που περνούσε. Και ο Ρεφάτ μαζί με τον Καραμάν Χαλίλ, τον περίμεναν στο δρόμο και χωρίς να τον κάνουν να υποψιαστεί τί τον περίμενε, τον απέσπασαν από την παρέα του, τον Θωμά Κάπο, Σωτήρη Θωμαΐδη, Μαρία Καίσαρη και τον σκότωσαν.

23.5.1943. Ο Προκοπής Γιαννάκης, πρώην χωροφύλακας, πριν έξι μήνες είχε  μαλώσει με τον Ισούφ Μούχο, τον οποίο και τραυμάτισε με μαχαίρι. Συνελήφθη και δικάστηκε από τα Ελληνικά Δικαστήρια και ξαναγύρισε στο χωριό. Τότε ο Ισούφ Μούχος έβαλε τον αδελφό του Χαμίτ, και τους δίδυμους δήμιους της Βάρφανης, Χασάν και Χουσεΐν και μαζί με    άλλους, τον ξεγέλασαν, τον έβγαλαν έξω από το σπίτι του και τον σκότωσαν.

*4.9.44 Ευθύμιος Μιχ. Γρηγορίου ετών 32, Απόστολος Μιχ. Γρηγορίου ετών 36, Βενέτος Σταύρος ετών 40. Ο Χύσας Θωμάς από το Καστρί ενώ ο Ευάγγελος Πηλείδης (έχασε το πόδι του). Ήταν σε σαμποτάζ των ανταρτών κατά των Γερμανών και οι παραπάνω ήταν φορτωμένοι στο Γερμανικό στρατιωτικό φορτηγό.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

1942. Κλεφτάτος Θ. Σκοτώθηκε από άγνωστους μουσουλμανοτσιάμηδες.

Αύγουστος 1944. Ντουμπλέρης Αλέξ. Σκοτώθηκε από Γερμανούς και τσιάμηδες.

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Ρίζιανη)

29.8. 43. Ζαφείρης Γεώργιος του Δημ.. Τον σκότωσαν Τσιάμηδες μουσουλμάνοι από το ίδιο χωριό.

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (Φιλιατών)

13.10.1942. Βρακάς Δημήτριος και Αντώνιος, πιέστηκαν από συμμορία μουσουλμανοτσιάμηδων να οδηγήσουν τα κοπάδια τους προς Αλβανία. Έφτασε όμως εγκαίρως  δύναμη της χωροφυλακής από τον σταθμό χωροφυλακής του Λιά Φιλιατών, ματαιώθηκε η ληστεία και σώθηκαν οι ζωές των ιδιοκτητών των κοπαδιών.

ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ

1942. Μάνθος Μιχαήλ, σκοτώθηκε από τουρκαλβανούς (μουσουλμανοτσιάμηδες).
1943. Τσώνης Γρηγόριος του Ιωάννη Σκοτώθηκε από Γερμανούς στην Λάρισα.
1944. Σούκας Θωμάς του Αθ., Σούκας Φώτιος του Αθ. Αδέρφια. Σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς, στους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας.

26.6.44. Ρούμπης Ιωάννης του Γεωρ. Σκοτώθηκε στον Άγιο Βασίλειο Β. Ηπείρου από μουσουλμανοτσιάμηδες.

Πυρπολήθηκαν 81 σπίτια και τραυματίστηκαν οι: Ρούμπης Αναστασιος και Τσώνης Σωκράτης.

Όμηροι: 51 κάτοικοι. Προξενήθηκαν  ζημιές 50 εκατομμυρίων δρχ. από πληροφορίες του διδάσκαλου Λαμπρίδη. 1953.

ΑΓΟΡΑ

Νοέμβριος 1943.Παρασκευή Δημητρίου. Σκοτώθηκε από μουσουλμανοτσιάμηδες.

16.4.43.Κων/νου Σπυρίδων. Σκοτώθηκε από τους μουσουλμανοτσάμηδες, Φεΐμ Μπάκο και Χαϊρεντίν Γιασίν.

24.9.43. Πανάγιω χήρα Αναστασίου, από μουσουλμανοτσάμηδες.

14.9.43. Βασιλείου Αναστάσιος, τραυματίστηκε σε μάχη κατά των μουσουλμανοτσάμηδων  και Γερμανών, μέσα στο χωριό.

13.4.43. Κωσταράς Σπυρίδων. Σκοτώθηκε από μουσουλμανοτσάμηδες.

20.1.44. Ιωάννου Δημήτριος. Επίσης από μουσουλμανοτσάμηδες.

17.4.44. Βασιλείου Κων/νος. Σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας με τους τουρκαλβανούς Τσιάμηδες και Γερμανούς.

Πυρπολήθηκαν 25 σπίτια του χωριού και 35 χορτοαποθήκες.

Άρπαξαν δε, 682 αιγοπρόβατα, 41 βοοειδή και 58 κυψέλες.

(πληροφορίες από τον διδάσκαλο Κ. Μπέλο)

ΑΕΤΟΣ

19.2.1942. Τζήκας Φίλιππος, Χρηστίδης Χριστόφορος, Λακης Γάκης, Γιάτσης Φίλιππος. Όλοι από την Βήσανη Πογωνίου. Όλοι θύματα ληστείας των μουσουλμανοτσιάμηδων. Δράστες οι Μπελίρ Σάκκο, Σεκίλ Φετάχ και Γιουσουφ Φετάχ.

Νικολάου Κέκκα μητέρα, σκοτώθηκε από τους μουσ/μηδες.

Βασιλείου Μιχαήλ απήχθη ως όμηρος στην Ιταλία για δύο χρόνια. Οι μουσ/δες  κατέστρεψαν ολοσχερώς τα σπίτια των Χριστιανών στο χωριό. Πληροφορίες από τον δάσκαλο της κοινότητας.

ΑΜΜΟΥΔΙΑ (Σπλάντζα)

Απήχθησαν ως όμηροι και πέθανε από κακώσεις ο Αναστασίου Αθανάσιος του Μιχ., ενώ ο Τάσος Βασίλειος, Κύργιος Σπυρίδων, Κύργιου Χρυσαυγή, πέθαναν στην Πάργα λόγω ασιτίας.

Πυρπολήθηκαν 35 κατοικίες και άρπαξαν οι μουσ/μηδες,  800 βοοειδή, 200 άλογα, 800 αιγοπρόβατα και 40 χοίρους.

ΑΜΠΕΛΙΆ (Δράγανη)    

23.2.1942. Βασίλειος Τζούλιος ετών 64,μεταβαίνων από το χωριό του στην Ηγουμενίτσα, στην θέση Γκούρι Μαζαρακιάς τον συνέλαβαν Τουρκαλβανοί και μετά από πολλά βασανιστήρια τον σκότωσαν και το πτώμα του έριξαν σε μια τρύπα.

24.10.42. Δονάτος Αλεξίου ετών 38. Τον σκότωσε η συμμορία Νταλιάνη αφού πρώτα τον λήστεψε στο χωριό Γκλεποτσιάρι (Βασιλικός). *Οι πληροφορίες από Λαδοχώρι όπου ήταν γαμπρός και έμενε μόνιμα, έλεγαν ότι τον σκότωσαν ο Λιούτ Γκάνε και ο Νταλιάν Φερχάτ, καταγόμενοι από το Βροχωνά (Βραχωνά) και το Κούρτεσι, πυροβολώντας τον στην κοιλιακή χώρα και στο κεφάλι.

11.1.44. Ιωάννης Τάτσης. Σκοτώθηκε από μουσ/τσάμηδες στην Μενίνα που δεν γνωστοποιήθηκαν τα ονόματά τους.

Οι μουσουλμανοτσάμηδες για να εξαναγκάσουν σε υπογραφή πρακτικού περί αυτονομήσεως της Θεσπρωτίας συλλαμβάνουν και παραδίδουν στους Γερμανούς 4 χριστιανούς από την Δράγανη, μαζί με πολλούς άλλους από το Νεοχώρι μαζί δε και τον παραπάνω, τον οποίον μετά από βασανιστήρια, οι Γερμανοί τον παρέδωσαν στους τουρκαλβανούς για εκτέλεση που έγινε τέλος του ίδιου μηνός.

17.4.44. Δήμος Φίλης. Τον σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσάμηδες από το χωριό Νικολίτσι.

1.6.44. Λίκας Θωμάς. Επίσης από μουσ/τσιάμηδες. Απήγαγαν ως όμηρους . Δημήτριος Παπαχρήστου, Ευθύμιος Μόκας, Παν. Φίλης και κρατήθηκαν στα υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, για να αναγκαστεί η κοινότητα να υπογράψει δήλωση προσαρτήσεως της Θεσπρωτίας στην Αλβανία.

2.6.44. Λίκας Θεόδωρος του Σωτ. ετών 62. Τον σκότωσαν Αλβανοτσάμηδες στην θέση Πλακωτή περιοχής  Δράγανης.  Άρπαξαν δε, 11 βοοειδή, 8 ιπποειδή, 210 γιδοπρόβατα. Έκαψαν 5 σπίτια και όλα τα σιτηρά της κοινότητας. (πληροφορίες ο δάσκαλος της κοινότητας Ι. Αγατσίδης το 1951).

ΑΜΠΕΛΩΝΑΣ (Πόβλα)

*15.6.42.Βρέθηκε στην Ελαία το πτώμα του ιερέα, Βασ. Ιωάννου.

Δεκέμβριος 1943, Νικόλ. Χ. Γκίκας, τον σκότωσαν οι Γερμανοί, κατόπιν υποκίνησης μουσουλ/τσιάμηδων.

Φεβρουάριος 1944.Ιωάννου Ιωάννης από μουσουλμάνους τσιάμηδες.

18.4.44. Τσιγγέλης Ιωάννης, τον σκότωσαν μουσουλμάνοι.

22.4.44. Κίτσιος Ανδρέας, μουσουλμάνοι.

Σε διάφορες ημερομηνίες σκότωσαν. Ζήκος Φώτιος, Ανυφαντής Σπυρίδων (Αλβανική Τσέτα), Τσίγκος Σταύρος, Τσίγκος Μενέλαος, Τσίγκος Δημήτριος, Σούφλας Κων-νος, Κουτούκη Λαμπρινή, από μουσουλμάνους.

ΑΝΘΟΥΣΑ (Ράπεζα)

9.3.1943. Παναγιώτης Αποστόλου, κρεοπώλης ετών 50. Σκοτώθηκε από μουσ/δες, μεταξύ Καρβουναρίου και Σκανδάλου.

23.4.43. Μεγάλη Παρασκευή οι Ιταλοί και τουρκαλβανοί τσιάμηδες επιτίθενται από το πρωί κατά του χωριού αλλά αποκρούονται από τους κατοίκους. Κατόρθωσαν όμως οι εχθροί να κάψουν 12 κατοικίες μαζί με όλα τα υπάρχοντα.

Κατά την διάρκεια της κατοχής οι Ιταλο-Γερμανο-μουσ/τσιάμηδες, αφαίρεσαν μεγάλες ποσότητες τροφίμων και άλλα είδη από όλους τους κατοίκους. Άρπαξαν ακόμη εκατοντάδες γιδοπρόβατα και κατέστρεψαν πολλά ελαιοπερίβολα.

(πληροφορίες του διδάσκαλου Θεοδώρου Στέλιου 1951 από την ίδια κοινότητα, ο οποίος ήταν έφεδρος αξιωματικός και διοικητής της Εθνικής Αντίστασης Ανθούσας και Αγιάς.

Μουσουλμανοτσιάμηδες έτοιμοι για απρόκλητους φόνους αμάχων

ΑΡΑΧΟΒΑ

1943: Ντέντες Γεώργιος. Υπέκυψε μετά από πολλά βασανιστήρια από τους μουσ/τσιάμηδες.

1943: Σταυράκης Αναστάσιος του Γεωργίου. Σκοτώθηκε από μουσουλμάνους

ΑΣΠΡΟΚΛΗΣΣΙ (Λιόπεσι)

6.5.1943. Σταυράκης Αναστάσιος του Γεωργ.  Σκοτώθηκε από τους μουσ/δες, Τεφίκ Ρίζα και Μάλιο Αντέμ, μεταξύ Κορώνης και Μαργαριτίου.

ΑΡΓΥΡΟΤΟΠΟΣ (Αρβενίτσα)

5.7.1942. Δήμος Κίτσος. Αιχμαλωτίστηκε από την συμμορία των μουσουλ/δων του  Νταλιάνη και απελευθερώθηκε αφού κατέβαλαν οι δικοί του λύτρα.

15.5.43. Απήχθη η κόρη του Ηλία Χρήστου, Ειρήνη, ηλικίας 14 ετών από τον μουσουλμανοτσάμη Τσάφορ Μπεΐτι την οποία έκανε δια της βίας σύζυγό του.

Αύγουστος 1943. Λουκάς Σπυρίδων, σκοτώθηκε επίσης από τουρκαλβανούς στο Καναλάκι Φαναρίου.

11.8.43. Ευάγγελος Σωτηρίου του Χρήστου ετών 50 συνελήφθη υπό τουρκαλβανών στο Τουρκοπάλουκο Φαναρίου, μεταφέρθηκε και σκοτώθηκε στην Γλυκή, κοντά στον Α΄χεροντα, από τους Λελμί Σαντίκ από Μαργαρίτι, Χασάν Ντίνο και Μαζάρ Ντίνο από Παραμυθιά, Σίνο Μπαγιάζ, Αντέμ και Κάμο Σουχάν, από Αργυρότοπο.

Μάιος 1944. Ηλίας Χρ. Ευαγγέλου, σκοτώθηκε επίσης από μουσουλ/δες.

10.5.44. Ηλίας Χρ. Σπυριδώνου ετών 38, σκοτώθηκε από τον τουρκαλβανό Κερίμ Αμπάζ Αντέμ στην θέση Λίσε του Αργυριτόπου ενώ καλλιεργούσε το κτήμα του.

Άρπαξαν από το χωριό οι μουσουλμάνοι, 600 γιδοπρόβατα, 40 βοοειδή και 10 άλογα.

(πληροφορίες από τον δάσκαλο Πέτρο Ματσίκα το 1951)

ΑΥΛΟΤΟΠΟΣ (Γκλαβίτσα)

4.11.1943. Ιωάννης Πάσχος του Δημ.και Αναστάσιος Πάσχος του Δημ. Σκοτώθηκαν σε συμπλοκή με Αλβανοτσιάμηδες στο Ζερβοχώρι.

[22.1.45. Απήχθη ο ιερέας Μιχαήλ Διαμάντης από τους κομμουνιστές (ο Αρχιμανδρίτης τους αποκαλεί «αναρχικούς»), μεταφέρθηκε στο σκοτάδι και μέσα σε μεγάλη χιονοθύελλα στο Καναλάκι και κλείστηκε σε δεσμωτήριο. Ενώ υπήρξαν αρκετά θύματα άμαχοι από κομμουνιστές αυτή την εποχή, δεν θα αναφερθούμε στον εμφύλιο αλλά τέτοιες περιπτώσεις όπως η παρακάτω είναι άκρως συνταρακτικές και ενδεικτικές και ελάχιστες θα αναφερθούν, προς διδαχή από τα δεινά που φέρνουν οι εμφύλιοι, ώστε να μην υπάρξει κάτι παρόμοιο στο μέλλον.

Μεταφέρθηκε και εκτελέστηκε λοιπόν ο ιερέας την 24^η προς 25^η Ιανουαρίου 1945 σε βάραθρο Παλιορροφόρου Πρεβέζης. Πριν την εκτέλεση εδάρει ανελέητα, του προξένησαν εγκαύματα με πυρακτωμένο σίδερο στο μέτωπο και την μύτη και τέλος του έκοψαν το κεφάλι. Έτσι δολοφονήθηκαν από τους κομμουνιστές και οι: Τζίμας Ελευθέριος του Σωτηρίου, 35 ετών καια Λαμπρόπουλος Ηλίας του Στεφάνου και οι δύο κάτοικοι Τσαγγαρίου.

ΒΑΒΟΥΡΙ  (Μπαμπούρι)

31.12.1941. Σελίμης Νικόλαος, τον σκοτώθηκε ο Αλβανοτσιάμης Κ. Μεχμέτ

ΒΕΛΑΝΙΔΟΡΑΧΗ (Βελανιδόραχο)

Ζήσης Βασίλειος πέθανε σε ομηρία.

14.8.1943. Κωτσιανάρης Κων-νος, Μπάκος Αναστάσιος του Ιωάν., Μπάκος Αθανάσιος του Δημ., Αποστόλου Χρήστος του Σ., Κίτσος Γεώργιος του Β.,Ιωάννου Φώτιος του Ι., σκοτώθηκαν από μουσουλμανοτσιάμηδες. Πυρπολήθηκαν 100 κατοικίες και αποθήκες. Άρπαξαν επίσης οι Αλβανοτσάμηδες 2.600 γιδοπρόβατα, 500 βοοειδή, 120 ιπποειδή και λεηλάτησαν όλα τα τρόφιμα και τον ρουχισμό. (πληροφ. Μιχ. Αθανασίου δάσκαλος το 1951)

ΒΕΛΙΑΝΗ (Χρυσαυγή)

1943: Κούρτης Ιωάννης του Σωτηρίου, ετών 30. Τον σκότωσαν οι Τουρκαλβανοί και πήραν όμηρο τον αδερφό του.

Σπυρίδων Τσίτσος, επίσης σκοτώθηκε από τουρκαλβανούς.

ΒΟΥΒΟΠΟΤΑΜΟΣ

Αύγουστος 1943. Δημ. Β. Καλλώνης, Ιωάν. Κουκούκης, Κων. Μάμαλης, Γρηγ. Κίτσιος, Μερόπη Γρηγ. Κίτσιου, εκτελέστηκαν από Γερμανούς και μουσ/τσιάμηδες μαζί.

Οκτώβριος 43. Κοσμάς Νεοφώτιστος.

Νοέμβριος 43. Από ίδιους και οι: Ιωάν. Λουκούμης, Ελένη χήρα Χρήστου Καλλώνη.

Έκαψαν 95 σπίτια και αποθήκες του χωριού, άρπαξαν 237 βοοειδή, 150 ιπποειδή, 750 γιδοπρόβατα. Έκαναν ακόμη γενική λεηλασία του χωριού και ολοσχερή καταστροφή.

ΓΑΡΔΙΚΙ

Νοέμβριος 1941. Μαργαρίτης Φώτιος, το σκότωσε ο τουρκαλβανός Χαϊντέρ Αχμέτ αφού πρώτα τον λήστεψε.

Νοέμβριος 41.  Γκέρτσος Γεώργιος, Μάνθος Αθανάσιος, τους σκότωσε ο Χαμίτ Ρεφάτ.

3.3.42. Παν. Πανταζής επίσης από μουσουλμανοτσιάμηδες.

8.8.43. Οκτώ Γαρδικιώτες που φρουρούσαν την θέση «Σελώνα του Βέλιου» σκοτώθηκαν από Γερμανούς και τουρκαλβανούς.

10.8.43. Λάππας Δημήτριος.

10. 3.43. ΓκέγκαςΣταύρος, Ζωγράφος Νικόλαος,Σωτηρίου Γεώργιος, Σωτηρίου Κωνσταντίνος.

Χρήστου Πύλιος, Ιωάννου Βασίλειος, όλοι από τουρκαλβανούς.

Ντάγκας Ιωάννης, Ευάγγελος Τζέρμπος δόθηκαν όμηροι στους Ιταλούς.

Πυρπολήθηκαν 104 σπίτια και αποθήκες και λεηλατήθηκε το χωριό. Άρπαξαν ακόμη 1161 γιδοπρόβατα, 67 βοοειδή και κατέστρεψαν 108 κυψέλες.

ΓΛΥΚΗ

27.7.1943. Χρήστος Πύλιος ετών 42 σκοτώθηκε από μουσουλμανοτσιάμηδες και Γερμανούς.

11.8.43. Μαρία χήρα Τζίμα.

14.11.43. Τσόλης Αθανάσιος

22.3.44. Ζώης Αντώνιος ετών 45

Γεώργιος Καράμπελας ετών 40, Πανάγιω Καράμπελα ετών 37, Κστάντω Νικολάου ετών 60, Γιώργος Μπέσκας ετών 18, Βασίλειος Χήτας ετών 60, από κακουχίες των προκληθεισών δεινών.

ΓΡΑΙΚΟΧΩΡΙ (Γκρικοχώρι)

7.4.1942. Ανδρέας Βρύσης. Σκοτώθηκε από τους Γκρικοχωρίτες μουσουλμάνους

Αμπεντίν      Ιντρίζ, Χαμίτ & Ισούφ Μάζε, Ιλιαζ Νέλιο, Σαλή Καμπουλά, Μέζο Ιντρίζ, Ιούρα Αχμέτ Ταΐπ, Μαχμούτ Μάλε,και Κότε Χαζά, σε ενέδρα έξω από την Σαλίτσα (Λάκκα).

22.4.1942. Σπύρος Ν. Ράφτης. Σκοτώθηκε σε ενέδρα από τους Γκρικοχωρίτες μουσουλμάνους, Ιλιάζ  Νέλιο και Ισούφ Μάζε, Ακίφ και Αγούς Σοφέτ Κασίμ.

6.10.1942. Θεόδωρος Κανάκης. Τραυματίστηκε στην αυλή του σπιτιού του  σε δολοφονική απόπειρα και εναντίον των: Κων. Λιάκου και Πέτρου Λιάκου ετών 6, από συγχωριανούς  τους Μουσουλμάνους. Τον *Κων-νο Λιάκο τραυμάτισαν αργότερα στην Πέστανη με διαμπερές τραύμα από πυροβολισμό στον λαιμό. Η σφαίρα πέρασε από το δεξί μέρος του λαιμού και βγήκε από την αριστερή, ανάμεσα από τις δύο γνάθους και όμως επέζησε τελικά. Έγινε με προδοσία και καθώς πήγαινε να ενσωματωθεί στο αντάρτικο του Ε.Δ.Ε.Σ. που βρισκόταν τότε στα βουνά του Σουλίου. Τον μάζεψαν ορισμένοι κάτοικοι του χωριού και τελικά νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων. Περίμεναν τουρκαλβανοί για να συλλάβουν για να συλλέξουν πληροφορίες για τα αντάρτικα σώματα, πού θα τα συναντούσε. Τους αντιλήφτηκε και πριν ολοκληρωθεί η νοσηλεία του, πήδησε από το παράθυρο, έφυγε κρυφά και πήγε και ενσωματώθηκε με τους αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ.

31.10.1942. Νικόλαος Αναστασίου. Σκοτώθηκε έξω από την Πέστανη, από τους συγχωριανούς του, Λάζε Νέλιο Χαμίτ και Ταχίρ  Μιτ Ηλί. *Μαζί του τραυματίστηκε και ο Κων-νος Λιάκος, πατέρας του 6χρονου τότε Πέτρου Λιάκου.

25.3.43.Παντελής Λιάκος ετών 42, σκοτώθηκε από μουσουλμάνους – τουρκαλβανούς.

22.2.1943. Ηλίας Γιαν. Ντούσης. Τον σκότωσαν συγχωριανοί του (μουσ/τσάμηδες)   Γκρικοχωρίτες, καθώς κάθονταν στο παράθυρο του σπιτιού του.

20.3.1943. Δημήτριος Λώλης, Αλεξάνδρα Λώλη, μητέρα του και Χρήστος  Λέκκας και Αλεξάνδρα Λέκκα, γείτονες του. Σκοτώθηκαν από τους Γκρικοχωρίτες  Μουσουλμάνους Αντέμ   Ιντρίζ και Νέλιο Χαμίτ.

26.3.1943. Αμαλία Λιάκου του Κων-νου 8 χρονών, και Χρήστος Φουσέκης 6 χρονών. Σκοτώθηκαν καθώς  έπαιζαν στην αυλή του σπιτιού τους από τους Γκρικοχωρίτες μουσουλμάνους Ιλιάζ Νέλιο Χαμίτ, Αμπεντίν Ιντρίζ, Χόντο Χαμζά. Ο τελευταίος ντουφέκιζε από το καμπαναριό της εκκλησίας, ήταν δε εκτελεστής αμοιβόμενος με λίρες, από μουσουλμάνους του χωριού αλλά και από άλλους μουσουλμάνους, για να δολοφονεί κατά παραγγελία.

Μάρτιος 1943. Τάκης Ζώγας, τον λήστεψε και τον σκότωσε  ο μουσουλμάνος Μουσταφά Γκέρα από τον Βραχωνά.

18.6.1943. Σπύρος Φουσέκης. Υπάλληλος του Δημοσίου Ταμείου.

Σκοτώθηκε και αυτός, μετά  τον Οικονομίδη, από μουσουλμάνους  του Γκρικοχωρίου (Παλιό Γραικοχώρι).

15.7.1943. Σπύρος Βρύσης και  Λεωνίδας  Σιολή ς  ληστεύτηκαν και  σκοτώθηκαν στη Μενίνα από τους μουσουλμ/δες Χασάν Παραμυθιώτη και Αχμέτ Τακούνι, από το Γκρικοχώρι.

20.8.1943. Θωμάς Α. Στέλιος. Σκοτώθηκε από Γκρικοχωρίτες Μουσουλμάνους.

Αύγουστος 1943. Ο Θωμάς Γούλας, σκοτώθηκε στο Καστρί Ηγουμενίτσας. Ήταν ώρα 3,00μ.μ., από τον συγχωριανό του μουσουλμανοτσιάμη 22χρονο, Χόντο Χαμζά, τον οποίο είχε στην δούλεψή του και διατηρούσαν άριστες σχέσεις. Ο Θωμάς Γούλας ήταν στο Καστρί και ο Χόντο που κατά την κατοχή, σκότωνε επί πληρωμή από ομόθρησκούς του,  πήγε εκεί πληρωμένος για να σκοτώσει τον Θ. Γούλα χωρίς εκείνος να το γνωρίζει και μάλιστα ο τελευταίος του έκανε και το τραπέζι. Έφαγαν και ο Χόντο του γύρισε το όπλο στο κεφάλι. Ο Θ. Γούλας τότε κατάλαβε ότι ήρθε για να τον σκοτώσει και του είπε: “Μη μου χαλάς το πρόσωπο…” Και ο Χόντο του έριξε τρεις σφαίρες στο στήθος και έφυγε.

Έγινε ολοσχερής καταστροφή σε περιουσίες και ζώα, των Χριστιανών του χωριού, από τους μουσουλμάνους του ιδίου χωριού. 

ΕΛΑΙΑ (Καλπάκι-Φιλιατών)

Ιούνιος 1942. Ματθαίου Βασίλειος του Ιωάννου, ιερέας στην Σίδερη Φιλιατών, ετών 39, προστάτης 12μελούς οικογένειας. Είχε καταγωγή από την Πόβλα (Αμπελώνας) Φιλιατών και τον σκότωσαν Τουρκοτσάμηδες της Ελαίας, καθώς περνούσε από το χωριό. Έτρεχε να γλυτώσει από τους δολοφόνους και καθώς περνούσε εμπρός από τον έφιππο  διοικητή της Ιταλικής στρατιωτικής διοικήσεως Φιλιατών καταδιωκόμενος, καλώντας σε βοήθεια, εκείνος καμία σημασία δεν έδωσε. Οι Τουρκαλβανοί σκότωσαν τον ιερέα μπροστά στα μάτια του Ιταλού διοικητή, παρ΄ ότι τον ικέτευε σε βοήθεια.

Νικόλαος Σελίμης, ετών 57 προστάτης 8μελούς οικογένειας, καταγόταν από το Βαβούρι Φιλιατών. Τον σκότωσαν κι αυτόν οι μουσουλμ/δες αφού του πήραν το χρυσό του ρολόι.

Γεώργιος Μακρής ετών 47, προστάτης 7μελούς οικογένειας. Κατγόταν από την Σίδερη και τον σκότωσαν τουρκαλβανοί της Ελαίας.

Μιχαήλ Λάγγαρης, Μάρκος Δρίγκος και ο φιλέλλην μουσουλμάνος Ρεφάτ Πιάσο, σκοτώθηκαν επίσης από μουσουλμανοτσιάμηδες της Ελαίας.

Ηλίας Στραβέλης, Σπυρ.Λάγγαρης, Νικ. Λαντζίδης, Ζώης Κώτσης, όλοι από την Σίδερη, τραυματίστηκαν από μουσουλμάνους της Ελαίας, των οποίων ήταν αρχηγός ο Ντούρο Μεζάνης από την γειτονική Ελαία.

Λήστευαν όλους τους διερχόμενουςαπό τα χωριά της Σκάλας, μέχρι τα χωριά των Φιλιατών. (πλητοφ. Από τον δάσκαλο Σπ. Τσαντίνη το 1953.

ΕΛΑΤΑΡΙΑ (Λαμπανίτσα)

4.9.1942. Γεώρ. Χρ. Ρίζος. Τον σκότωσαν τουρκαλβανοί Τσάμηδες.

13.12. 42. Κων. Καρακίτσος και Ευάγγελος Γεωργίου συνελήφθησαν από τουρκαλβανούς του Καρβουναρίου στην περιοχή του χωριού Σκάνδαλο και τους λήστεψαν. Σκότωσαν τον Ε. Γεωργίου ενώ ο Κ. Καρακίτσος κατόρθωσε να δραπετεύσει.

Σεπτέμβριος 1943. Διαμαντής Ευάγγελος. Σκοτώθηκε επίσης από μουσ/τσάμηδες.

19.9.43 Κων. Στ. Ρίζος και Ευάγ. Σιαμάνης. Τον εκτέλεσαν στην Παραμυθιά μαζί με άλλους 7 άνδρες και μια γυναίκα.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΝ (Σενίτσα)

6.10.1942. Η συμμορία Νταλιάνη συνέλαβε τον πλούσιο Χαράλ. Στ. Κυριάκη για λίτρα 150.000.000 δρχ. και 150 χρυσές λίρες.Τελικά ελευθερώθηκε από την Ιταλική Καραμπινερία Πάργας. (Πιθανόν μεσολάβησε με λιγότερα ο διοικητής της, ο οποίος και θα πήρε την μερίδα του λέοντος).

Σεπτέμβριος 1943. Αντώνιος Βάσσιος. Τον σκότωσαν στην Αγ. Κυριακή Πάργας, μουσουλ/δες φυσικά.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΟΝ 

22.6.1942. Τσοβίλης Σπυρίδων, Τραυματίστηκε από τουρκαλβανούς και επέζησε.

17.8.43. Δράκος Δημήτριος, απελευθερώθηκε από Γερμανούς και τον συνέλαβαν οι τουρκοτσάμηδες στην θέση Γαλατά Παραμυθιάς. Τον έσφαξαν διότι προέτρεπε τους προέδρους των κοινοτήτων, να μην υπογράψουν την προσάρτηση της Θεσπρωτίας, στην Αλβανία.

17.8.43. Δήμου Γεώργιος, ετών 35 σκοτώθηκε επίσης από τουρκοτσάμηδες.

ΖΕΡΒΟΧΩΡΙ (Δραγουμή)

21.9.1943.Αθανάσιος Χριστοδούλου ιερέας, Ευάγγελος Αναστόπουλος, τους συνέλαβανΤουρκοτσιάμηδες και τους χτύπησαν πολύ άσχημα και τους βασάνισαν, με αποτέλεσμα να πεθάνουν στο Ξηρόλοφο από τις πολλαπλές κακώσεις ο Ιερέας στις 6.12.43, ο δε Αναστόπουλος στις 12.4.44.

27.9.1943. Γεώργιος Αθ. Μαραζόπουλος. Τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες.

28.9.1943. Κων-νος Σπ.  Μαραζόπουλος. Τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες.

Οκτώβριος 43. Νικ. Ζωγράφος και Αθ. Αν. Λώλης, σκοτώθηκαν από μουσουλμανοτσιάμηδες της συμμορίας Αβδουλά Κασίμ.

Ηρακλής Σουλιώτης. Τον συνέλαβαν μαζί με τον παραπάνω Ν. Ζωγράφο αλλά δραπέτευσε από τον τόπο της εκτέλεσης και σώθηκε.

Συνέλαβαν και πήραν ομήρους ακόμα 24 από τους οποίους κάποιοι δραπέτυσαν και οι υπόλοιποι αφέθηκαν ελεύθεροι μετά από 3μηνο.

Πυρπόλησαν 36 σπίτια, 1 κατάστημα, 6 ελαιοτριβεία, 2 αλευρόμυλοι,28 χορτοαποθήκες του χωριού.

Άρπαξαν 1305 αιγοπρόβατα, και 161 «χοντρά ζώα».

Κατέστρεψαν 193 κυψέλες.

ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ – ΓΡΑΒΑ

8.11.1940. Χρήστος Πιτούλης, Χρήστος Τσιώνης, εκτελέστηκαν από  Αλβανοτσάμηδες.

12.2.1942. Νομάρχης Θεσπρωτίας Γεώργιος Βασιλάκος . Σκοτώθηκε επίσης από Μουσουλμάνους στο Κέντρο της Ηγουμενίτσας.

15.7.1943 Λεωνίδας Σιολής. Σκοτώθηκε και ληστεύτηκε στη Μενίνα,

καθώς πήγαινε στα Γιάννινα, από άγνωστους Μουσουλμάνους.

Ελευθεριάδης, δάσκαλος. Έμενε επί της οδού Πάργης στην Ηγουμενίτσα, καταδόθηκε  στους Γερμανούς οι οποίοι τον εκτέλεσαν ακριβώς δίπλα από το εκκλησάκι του Πέτρου και Παύλου στο Ν. Λαδοχώρι. Τότε ακατοίκητος ακόμη, παράκτιος τόπος. Άφησε 3 κόρες.

Τάσιο Λιάγκης. Τον δολοφόνησε ο Χόντος Χαμζά από το Γκρικοχώρι, με έναν ακόμη μουσουλμανοτσάμη.

Ολοκληρωτική καταστροφή σε συνεργασία με τους Γερμανούς

ΘΕΜΕΛΟ

10.8.1943. Διονύσιος Μηλιώνης ετών 22. Τον σκότωσαν στο Καστρί Φαναρίου.

Δημ. Μηλιώνης, Σπ. Μηλιώνης ετών 43 προστάτης 6μελούς οικογένειας.

10.9. 43. Αικ. Δερδεμέζη ετών 12 από τα Δερβίζιανα της Λάκκας Σουλίου.

Μάνθος Μάνθου, σκοτώθηκε στο Μεσοπόταμο.

Στάθης Ν. Θεοδώρου, πέθανε από κακουχίες και κακώσεις της ομηρίας, στην Θεσσαλονίκη.

Πυρπόλησαν 12 σπίτια και άρπαξαν 250 βοοειδή, 200 άλογα και 1500 αιγοπρόβατα.

Δράστες οι μουσουλμανοτσιάμηδες.

(Πληροφορίες από δάσκαλο Ε.Μ.1951)

Τουρκαλβανοί Τσάμηδες με σήμα SS και Γερμανικά τουφέκια στα εγκλήματα κατά Ελλήνων αμάχων

ΚΑΛΛΙΘΕΑ (Τσουρίλα – Παραμυθιάς)

11.8.44. Φώτιος Πανταζής, σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας.

14.10.1941. Θεολόγος Σπυρ. Κατής, σκοτώθηκε στην Δόλιανη από μουσουλμάνους Τσιάμηδες.

17.8.44. Χριστόφορος Πέτσης, σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας.

27.8.44. Σταύρος Κατής, τον σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες.

Μηνάς Πανταζής σκοτώθηκε στην Μενίνα.

ΚΑΛΛΙΘΕΑ (Τσαρακλιμάνι – Φιλιατών)

21.11.1940. Με επικεφαλής Ιταλό αξιωματικό, οι μουσουλμανοτσιάμηδες λεηλάτησαν το χωριό αρπάζοντας, 650 αιγοπρόβατα, 3 φορτηγά ζώα και όλα τα τρόφιμα και είδη ρουχισμού των κατοίκων. Φυλάκισαν όλους τους άντρες μαζί με τον ιερέα του χωριού και τους άφησαν νηστικούς στο σπίτι του Πέτρου Σωτηρίου.

27.12.43. Έξω από το χωριό Αετόπετρα εκτελέσθηκε από αντιφρονούντες ο Μαρέτσης Νικόλαος σύνδεσμος ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ.

Επίσης ο Μιχαήλ Ιωάννου εδάρει από αντιφρονούντες μέχρι αναισθησίας.

(πλροφ. Διδ/λου Μιχαήλ Μπότσιου 1951).

ΚΑΝΑΛΑΚΙ (Καναλάκι ή Κανελάκι)

Ιούλιος Αύγουστος 1943. Χρ. Πανίδης, Γεώργιος Ευθυμίου, Λ. Παναγιωτόπουλος, Σωτ. Ζήκος, Θεοδώρα Τάτση, Νέος Ευάγγελος, Κασκάνης Αδάμ, Δήμας Ευάγγελος, Ιωάννου Νικ., Τζήμας Ευάγγελος, Αθαν. Προκόπης, τους σκότωσαν οι «σύμμαχοι» Γερμανοί και Αλβανοτσιάμηδες κατά την καταστροφή του Φαναρίου.

Όμηροι 63, πέθαναν κατά την ομηρία: Ιερέας Νικ. Δημητρίου στην Κλεισούρα, Σάββας Φράγκος στην Θεσσαλονίκη,  Νεοφώτιστος Ευάγγελος στα Γιάννινα και Γεώργιος Γώγος.

Έκαψαν 17 σπίτια, άρπαξαν 400 βοοειδή, 4.000 γιδοπρόβατα, 200 ιπποειδή και 30.000. Εβιάσθησαν 60 νεανίδες και γυναίκες.

ΚΑΡΒΟΥΝΑΡΙ  

18.7.1941. Δημ. Ζήκος, τον σκότωσαν οι αλβανοτσαμηδες, Μπαστρί

Χασάν Λάμε, Σάκο Κιαμίλ Τούνι.

Ιούλιος 41. Δημ. Χαντζάρας σκοτώθηκε επίσης από μουσουλμ/δες του ιδίου χωριού οι οποίοι εξαφάνισαν το πτώμα του. Άρπαξαν όλο το κοπάδι του και τα ζώα μεταφοράς (άλογα, μουλάρια).

27.1.42.Απόπειρα δολοφονίας του Ιωάν. Χαντζάρα πάντα από την ίδια φυλή (των μουσουλμάνων αλβανοτσιάμηδων),  με 4 σφαίρες, ο οποίος όως κατάφερε να διαφύγει.

ΚΑΡΤΕΡΙ

22.10.1942. Γεωργίου Ανδρέας του Βασιλείου, ιερέας. Τον βασασάνισαν άγρια και πέθανε μαρτυρικά από τους μουσουλ/δες Ρεφάτ Χαμίτ Φερχάτ και Χαμίτ Μουχαμέτ.

Αύγουστος 43. Λώλης Σπύρος, τον σκότωσε ο Αβντουλά  Κασίμ.

Απρίλιος 44. Γεώργιος Λίλας, Βασίλειος Π. Αναστασίου, Σπύρος Γεωργίου, επίσης από μουσουλμανοτσιάμηδες.

Άρπαξαν όλα τα ιπποειδή και βοοειδή ζώα του χωριού καθώς και τα αιγοπρόβατα. Λεηλάτησαν όλους τους αγρούς και τα σπίτια. Στο τέλος εκθεμελίωσαν πολλά σπίτια του χωριού με δυναμίτες.

Γενική καταστροφή.

ΚΑΡΥΩΤΙ

1942.Τρεις αδελφοί Κόκκινη, εκτελέστηκαν μέσα στην Παραμυθιά, από τους Ιταλούς του Μουσολίνι, μετά από υποκίνηση από τους συμμάχους τους, μουσουλμανοτσιάμηδες.

7.11.43. Σταύρου Αναστ. Σταύρου, Βασιλική σύζυγος Γεωργ. Πατσιούρα, Παναγιώτης Πατσιούρας, σκοτώθηκαν σε μάχη μεταξύ κατοίκων και Γερμανών με τους συμμάχους τους μουσουλ/τσιάμηδες. Παναγ. Πατσιούρας έμεινε ανάπηρος από τον τραυματισμό του.

30.6.44.Σωτήριος Κοντός, σκοτώθηκε σε μάχη με μουσ/δες και Γερμανούς στην μάχη των Αγ. Θεοδώρων.

Βασ. Τάχιας, τραυματίστηκε στις μάχες Αγ. Θεοδώρων και Μενίνας. Τελικά πέθανε.

30.9.44. Κουλός Ν. Σωτήριος, τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες .

Σταύρος Νικ. Βασίλειος τραυματίστηκε σε μάχη με Γερμανούς και μουσουλ/τσιάμηδες στην περιοχή Ηγουμενίτσας.

ΚΑΣΤΡΙ (Ηγουμενίτσας)

12.8.1942.Ληστέφτηκε από μουσουλ/δες ο Γεώργιος Σιολής.

30.9.1942. Κων-νος Δ. Σωτήρχος ετών 29, Ηλίας Μ. Γκιόκας ετών 32, Φώτιος Η. Σάρρας ετών 18, τους σκότωσαν οι μουσουλμάνοι, Σαντίκ Μέρο Χούσο, Σέρβετ Χουσεΐν και τα παιδιά του Ντούλε Ντέμη, τους σκότωσαν τα χαράματα, στη θέση Σιαμπίρη, καθώς πήγαιναν στον κάμπο για δουλειά.

30.9.1942. Το ίδιο βράδυ, βρέθηκε νεκρός στον κάμπο, ο Μάρκο Μπιλιούσης, από μουσουλμανοτσιάμηδες στην τοποθεσία Χατζινικούλια.

Δεκέμβρης 42. Βρέθηκαν τα πτώματα δύο ανδρών και δύο γυναικών από την υπόλοιπη Ήπειρο, τα οποία δεν αναγνωρίστηκαν. Επρόκειτο για άτομα που είχαν πάει να δουλέψουν στην Θεσπρωτία για προμήθεια τροφίμων και δολοφονήθηκαν από τους συνήθεις δολοφόνους της εποχής.

18.9.43. Χρ. Λιαμπότης,  τον σκότωσε ο Ρεφάτ Μπίμπο

Σεπτέμβρης 43. Μάρκο Μπόμπος, σκοτώθηκε από μουσουλμανοτσιάμηδες.

29.8.43. Ηλίας Πάνου και Ηλίας Τσόνος. Τους σκότωσαν την ίδια μέρα, επίσης μουσουλμάνοι.

24.9.44. Αναστ. Σωτήρχος του Δονάτου ετών 36, υπάλληλος ΤΤΤ τον σκότωσαν στη Λιόπεσι Φιλιατών οι μουσουλμανοτσιάμηδες.

Αύγουστος 44. Σε εμπλοκή Γερμανών-μουσ/ τσιάμηδων με Έλληνες αντάρτεςχρησιμοποίησαν ως πρόχωμα τον18χρονο Γρηγ.Κονιάκο Ηλία Θωμά Τσόκα 17 ετών, Σπύρο Παπανίκα 17, Κων-νο Λιάμε, Σωτ. Θεοδώρου ετών 17, Ε. Πυλίδη, οι οποίοι σκοτώθηκαν όλοι πλην του τελευταίου ο οποίος έχασε τα δύο του πόδια.

13.5.1943. Πύλιο Ζώνιος ετών 35. Τον σκότωσε στην πόρτα του σπιτιού του ο Χατζή Μπέκιο από την Σπάταρη Φιλιατών.

24.5. 1943. Ευάγγελος Χρήστου ετών 30. Τον σκότωσε στη θέση Πλουκ στον κάμπο Ραγίου,  εκεί που εργαζόταν στο στο χωράφι του,  ο Φεήμ Μπεκήρ από το Ρετσιάτι.

27.8.1943. Ηλίας (Μίχο Πάνου) Νάσης,  τον σκότωσαν στη θέση Μπεχντέσι στο  δρόμο Σελεύκειας –  Καστρίου ο Ταχήρ Μέρος με τον αδελφό του Ζαχέρ Μέρο από το Γκραικοχώρι.

28.8.1943. Διονύσιος Χίσσας ετών 62.  Τον σκότωσε στον κήπο του σπιτιού του, ο Μερσίν Ζέκιο Ιλιάζ, από τον Άγιο Βλάσιο

24.7.1943. Βασιλική Φώτο Σπύρου. Σκοτώθηκε στο σπίτι του γαμπρού  της Κώτσο Γκίκα.

25.8.44. Δημ. Τζααφείρηςετών 29, Γεώργιος Τσόλος ετών 22, σκοτώθηκαν από μουσουλ/τσιάμηδες στον δρόμο κάτω από την Κορύτιανη, καθώς επέστρεφαν στα σπίτια τους από αγγαρεία των Γερμανών.

6.7.1944. Ιωάννης Νάνος ετών 30. Σκοτώθηκε από άγνωστους μουσουλμάνους έξω από τους Φιλιάτες στην θέση Μιχαλιάρι γυρίζοντας από αγγαρεία των Γερμανών. Το πτώμα του το έριξαν σε διπλανό πηγάδι.

ΚΑΣΤΡΙ (Φαναρίου)

17.8.1943. Αναστ. Αποστόλου, Αναστ. Νικολάου, Χαράλ. Φράγκου

Ιωάν. Νάκου ετών 24 εκτελέστηκαν από Γερμανούς και μουσουλμάνους τσάμηδες σε επιχείρηση κατά του Φαναρίου.

Έτσι εκτέλεσαν και την υπερήλικα σύζυγο του Σταύρου Ζαφείρη από το Καρτέρι.

Έγιναν 68 απαγωγές πυρπολήθηκαν 73 σπίτια, άρπαξαν 480 βοοειδή, 100 άλογα, 1500 αιγοπρόβατα. Βιάσθηκε μία νέα από τους Φιλιάτες.

20.10.44. Αναστ. Νικολάου ετών 18, τον σκότωσαν στα Κουκούλια οι μουσ/τσιάμηδες. (πληροφορίες από δασκάλα  Κασσιανή Κλάπα).

ΚΑΤΩ ΞΕΧΩΡΟ

22.3.1942: Ζάνος Γεώργιος, τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες μουσουλμάνοι.

21.12.42. Ο μουσουλμανοτσιάμης, Σαμπάν Σουχάν Οσμάν έκανε σκοποβολή σε ζωντανούς στόχους  στην Λάκκα (Σαλίτσα)  Ηγουμενίτσας, μέσα από σπίτι, σε διαβάτες από το Ξέχωρο, οι οποίοι κοιμόντουσαν  στο Δημ. Σχολείο και  πυροβόλησε κατά των αδερφών Λάζαρου και Πέτρου Γρηγ. Μπέλλου. Ο μεν Λάζαρος σκοτώθηκε, ο δε Πέτρος πρόλαβε και έφυγε τρέχοντας, έτσι σώθηκε.

ΚΕΣΤΡΙΝΗ (Σκουπίτσα)

4.11.1942. Σωτήριος Χρ. Καλιαμούρης. Τον λήστεψαν οι μουσουλμάνοι Τσιάμηδες και του πήραν το κοπάδι του από 56 αίγες.

6.2.42. Ντίνης Σωτήριος και Θωμάς Στεργίου σκοτώθηκαν από μουσουλμάνους Τσιάμηδες καθώς γύριζαν από το Φιλιάτι και τα πτώματα τους πετάχτηκαν στον Καλαμά. Οι σκελετοί τους βρέθηκαν μετά από 6μηνο στις εκβολές του.

Φεβρουάριος 43. Λάζης Θωμάς, τον σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες.

20.2.43. Μπίλλιος Μ. Διονύσιος, τον σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες.

20.3.1943. Ιωάννης Κολιομίχος. Σκοτώθηκε από τον μουσουλμάνο Ισούφ Ισμαήλ από το  Σμέρτο.

Στο ίδιο χωριό σκότωσαν και τρεις γυναίκες, αδερφές.

ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ (Πωγωνίου)

1943. Κων-νος Νάτσικας, Τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες.

ΚΟΛΙΣΤΑΤΙ

3.8.1942. Βικτωρία Απ. Γεωργάκη, Κυριακή Ανυφαντή, Αντών. Θωμ. Πασχάλη ετών 32, Γεωργία Ανυφαντή ετών 12, Μιχ. Σταύρου, Τραυματίστηκαν από την συμμορία Νταλιάνη, η οποία περικύκλωσε το χωριό και πυροβολούσε αδιακρίτως κατά των σπιτιών.

10.8.42. Επιτέθηκαν και πάλι οι της προαναφερθείσας φυλής και άρπαξαν κοπάδια γιδοπροβάτων, από τα οποία οι κάτοικοι, ανταποδίδοντας τα πυρά, διέσωσαν μόνο 30.

21.9.42. Αναστασίου Γεώργιος, προστάτης 9μελούς οικογένειας, τον σκότωσαν επίσης τουρκαβανοί τσιάμηδες της Σιερμερίζας εις θέσιν Γκρόπα ενώ περνούσε από το Νεοχώρι. Δολοφόνος ο Χασάν Μπιλιάλ του Ισμαήλ.

8.10.42 Αναστάσιος Σιολής, τον σκότωσαν έξω από το Χωριό Αγία Μαρίνα, αφού πρώτα τον λήστεψε ο Χασάν Χασάν.

(πληροφορίεςτου δάσκαλου Σπ. Τσαγκογιάννη με αφηγητή τον Μιχ. Σταύρου ο οποίος ήταν τραυματίας από μουσουλ/δες και μετά τον πήραν όμηρο οι Ιταλοί).

ΚΟΡΥΤΙΑΝΗ

6.3.43: Κωνσταντίνου Κωνσταντίνος, (από τους ιδίους πάντα οι δολοφονίες).

15.3.43. Κωνσταντίνος Σταύρου ετών 30, ενώ έσπερνε στην θέση Ντάρδζα δολοφονήθηκε από 8 αλβανοτσιάμηδες. Τσένε Μαζάρ του Σουλεϊμάν, Μεχμέτ Ράκου του Αρίφ,, Χουσεΐν Μπέη του Μερσίν (κατοίκων του Μπεντελενίου), Μουσταφά Νελ από το Σιαράτι (Μύλοι), Λιατίφ Μάλιο, Ρετζέπ Σερίφ από το Νούνεσι, Τζιαφέρ Γκιζίμ απόν την Βάρφανη (Παραπόταμο) και παρέμεινε άγνωστο το όνομα του 8^ου, ενώ συνέχισαν με ληστείες και αρπαγές  ζώων.

Την ίδια μέρα τραυματίστηκε ο Μιχαήλ Σπύρου

25.9.43.Δονάτος Νικολαΐδης, τον σκότωσαν τρεις μουσουλμανοτσιάμηδες από την Βάρφανη (Παραπόταμο), εκεί που εργαζόταν στο κτήμα του αλβανοτσιάμη Κάσο Νταούτ Κίπε στην Σκλιάβη Φιλιατών.

27.9.43. Φώτιος Σταύρου, σκοτώθηκε από Γερμανούς με τσιάμηδες ενώ έβοσκε το κοπάδι του σε περιοχή της Σέλλιανης και βρέθηκε μετά από τρεις μέρες. Τον έθαψαν στην Τσουρίλα.

Μάης 1943. Ανδρέας Σταύρου, κακοποιήθηκε από μουσουλμάνους (πάντα), στην θέση Πορτέλα, στο Νουνεσιάτι και του πήραν το κοπάδι αποτελούμενο από 60 πρόβατα. Ακολούθησε συμπλοκή με τους κατοίκους της Κορύτιανης για την απελευθέρωση του παραπάνω και εκεί τραυματίστηκε ο Θωμάς Ζιάγκας.

1944. Τέσσερις μουσουλμάνοι από την Δράμεση κακοποίησαν μία χήρα της ίδιας κοινότητας.

17.4.44. Θωμάς Γιάννος δολοφονήθηκε επίσης από τους μουσουλμάνους της Θεσπρωτίας.

22.8.44. Οι μουσουλμάνοι της Βάρφανης (Παραποτάμου), μπήκαν στην Κορύτιανη και αφού έκαναν γενική λεηλασία, πυρπόλησαν το χωριό. Την ίδια μέρα έκαψαν και το Κολιστάτι.

Κατά την αναχώρησή τους για την Αλβανία πήραν μαζί τους ως ομήρους,  τον Λιάκο Τσιώτο ετών 45, Λάμπρο Τσιώτο ετών 18, Σπύρο Θεοδώρου ετών 14, Ευάγγελο Νικολαΐδη ετών 13. Όλοι κατάφεραν να διαφύγουν εκτός του τελευταίο για τον οποίο δεν υπάρχει καμιά πληροφορία για την τύχη του. (οι πληροφορίες από τον δάσκαλο Σπ. Τσαγκογιάννη 1951. Αφηγητής ο Μιχ. Σταύρου, ο ιερέας και ο πρόεδρος της κοινότητος. Ο πρώτος είχε τραυματιστεί από μουσουλμάνους.

Γενική καταστροφή.

ΚΟΡΩΝΗ

Αύγουστος 1942. Θεόδωρος Δράκος ετών 27, τον δολοφόνησαν οι μουσουλμανοτσιάμηδες.

Αύγουστος 1943. Απόστολος Κοντός. Τον δολοφόνησαν με μαχαίρι μουσουλμανοτσιάμηδες.

Στ. Σιώζης ετών 58, Αθ. Μπράγκας, Μάνθος Παντούλας, Δημ. Ρούσσης, τους εκτέλεσαν μουσουλμ/δες.

Απόστ. Μπαΐλης τον σκότωσαν οι όμοιοι των παραπάνω.

Οκτώβριος 1943. Σε συνέχεια των παραπάνω βιάσθηκαν 7 γυναίκες.

ΚΟΡΩΝΟΠΟΥΛΟ

1943. Συνέλαβαν ως ομήρους και  εκτέλεσαν οι τουρκαλβανοί-μουσουλμανοτσιάμηδες, τους παρακάτω:Γεώργιος Μίχος, Γεώργιος Ζιάκας, Σπυρ. Μίχος Γεώργιος Παππάς, Ελένη Παππά, Χαράλ. Γεωργίου, Σπυρ. Μπάμπος, Αλεξ. Ζούμπας, Ιωάν. Παπαχριστοδούλου, Σπυρ. Ντούγιας, Βας. Βασιλείου.

Επίσης εκτέλεσαν και κάποιους εργάτες γης. Έναν από Αγ. Κυριακή (Πόποβο), δύο από το Καρτέρι και άναν από την Αγ. Μαρίνα Ηγουμ-τσας (Κουσιοβίτσα). Μία γυναίκα από την Αγ. Κυριακή, την οποία αφού συνέλαβαν, την βίασαν και πέθανε στην ομηρία.

Αύγουστος 1943. Εκτέλεσαν οι ως άνω εγκληματίες αμάχων της εποχής:

Δημ. Παππάς, Γεώργ. Γεωργίου, Σπυρ. Ντάγκος,Μιχ. Παππάς και Ελένη Γεωργίου, αφού πρώτα την βίασαν.

Σεπτέμβριος 1943. Δολοφόνησαν τον Γεώργ. Μπάτση, μαζί με την μητέρα του.

Πήραν ακόμα πέντε ομήρους, οι οποίοι τελικά επανήλθαν και πυρπόλησαν 15 σπίτια, άρπαξαν 160 βοοειδή, 100 ιπποειδή, 60 αιγοπρόβατα.

ΚΟΥΚΟΥΛΙΟΙ

1942. Τσώνης Ιωάν. Του Λάμπρου ετών 25, τον συνέλαβαν τσάμηδες μαζί με Ιταλούς στην θέση Ζαβρούχο και πέθανε στις φυλακές Ιωαννίνων από άγνωστα αίτια.

Άρπαξαν 200 γιδοπρόβατα.

ΚΡΥΟΒΡΥΣΗ (Πέστανη)

10.11.1941. Θωμάς (Νίνος) Δημητρίου,  με την αδερφή του Σάνα Δημητρίου.Σκοτώθηκαν σε ενέδρα στο δρόμο Ηγουμενίτσας- Πέστανης, από  τους Γκρικοχωρίτες τουρκαλβανούς, Αντέμ Ιντρίζ, Μαχμούτ Μάλε, και άλλους. Στην ενέδρα αυτή τραυματίστηκε σοβαρά και ο Ξενοφών Ιωάννου.  Όταν κάποιος πήγε να του δώσει τη χαριστική βολή, του φώναξε: «Είμαι το παιδί του τάδε, δεν σας έχω κάνει τίποτα, δεν σας φταίω». Κάποιος ήταν φίλος του πατέρα του και τον άφησαν μισοπεθαμένο κι έφυγαν, τελικά έζησε. Την ενέδρα την ήξεραν πολλοί Μουσουλμάνοι. Ο Μπίντο Ντούλες μάλιστα ειδοποίησε τον Σωτήρη Διονύση και ο Ταχήρ Σελμάν τον Νίνο Σπύρο να μην ανέβουν εκείνη την μέρα στην Πέστανη, κι έτσι εκείνοι γλύτωσαν.

18.6.1942. Πέτρος Αντων. Λιώλης, ετών 40. Τον σκότωσαν τσιάμηδες μουσουλμάνοι στη θέση Περιβόλι, υπερασπιζόμενος το θερισμένο στάρι του

χωραφιού του, το οποίο λεηλατούσαν και κατέστρεφαν.

20.6.1942. Ευθύμιος και Αναστάσιος Περώνης. Ληστεύθηκαν και σκοτώθηκαν στη θέση «Παλιάρεζα» από Μουσουλμάνους.

10.2.1942. Ελευθερία Πέτρου Τρουμπούκη 7 ετών, την σκότωσαν στην θέση Κρόνια, κάνοντας σκοποβολή επάνω στο κορμάκι της μικρής.

1.5.43. Μιχαήλ Δημ. Κατσούλης ετών 60. Τον συνέλαβαν και τον σκότωσαν στο «Βουνό Πέστανης», ενώ έβοσκε το κοπάδι του.

5.5.1943. Λουκάς Ιωαν. Τρουμπούκης (Λουκά Γιάννος) ετών 55, τον δολοφόνησαν οι μουσουλμανοτσιάμηδες στην θέση «Τεψίζα» στα Κυπαρίσσια της Πέστανης σε ενέδρα, ενώ ανύποπτος έβοσκε το κοπάδι του.

30.6.1943. Νικόλαος Κων-νου του Θωμά  (Κόλε Θωμάς) ετών 44.  Στην προσπάθεια του να φύγει για τα αντάρτικα στη Βρατίλα (Δίλοφο), μαζί με άλλους χωριανούς του,  έπεσαν σε ενέδρα μουσουλμανοτσιάμηδων. Μετά από μάχη 2 ωρών, οι άλλοι κατόρθωσαν να διαφύγουν, αυτόν όμως τον συνέλαβαν, τον βασάνισαν δια του δαρμού και τον έριξαν στην φωτιά.

30.7.1943. Ευάγγελος Ιωάννου του Σπ. (Τζέλιο Σπύρος) ετών 40. Τον έπιασαν άντρες της «ΞΙΛΙΑ» (KSILIA) και καθώς τον οδηγούσαν μαζί με τον παππά του χωριού και άλλους Πεστανιώτες στην Ηγουμενίτσα, δήθεν για ανάκριση και τον σκότωσαν πισώπλατα λίγο πριν φτάσουν στη Λάκκα, στην τοποθεσία Βεζύρη.

Βασίλειος Δημ. Χρήστου, ετών 8, ακολούθησε την ομάδα που πήγαινε στα αντάρτικα σώματα, στα ορεινά της Ελλάδος, για να συναντήσει τον πατέρα του. Κατά την συμπλοκή κρύφτηκε σε θάμνους και την επομένη τον είδε διερχόμενος Χριστιανός και τον οδήγησε στην Λάκκα Σουλίου όπου βρισκόταν ο πατέρας του.

(Πληροφορίες διδάσκαλου Σταύρου Λέττα).

Γενική καταστροφή.

ΚΡΥΣΤΑΛΟΠΗΓΗ (Σέλλιανη)

29.6.44. Γκοντόρας Στέφανος σκοτώθηκε σε μάχη με μουσουλμάνους.

ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ  (Μαντζάρι)

Οργανωμένοι μουσουλμανοτσιάμηδες από την Βάρφανη, Βροχωνά και από άλλα χωριά, επιτέθηκαν κατά του Μαντζαρίου (Κυπάρισου Φιλιατών) για λεηλασία. Οι κάτοικοι προέβαλαν αντίσταση στην επίθεση.  Οι Ιταλοί που ευρίσκονταν στο απέναντι χωριό (Μενίνα), έβαλαν κατά των κατοίκων με πυροβολικό. Οι κάτοικοι υποχώρησαν και έφυγαν από το χωριό. Τότε οι μουσουλμανοτσιάμηδες λεηλάτησαν το χωριό και το παρέδωσαν στις φλόγες.

Σκοτώθηκαν σε διαφορετικό χρόνο οι Αναστάσιος Ν. Μπήμπος και Ιωάννης Κύργιος.

Απρίλιος 1943, διακόσιοι αλβανοτσιάμηδες από Ντόλιανη επιτέθηκαν στο χωριό.Πενήντα κάτοικοι αντιστάθηκαν ως τα μεσάνυχτα. Την επομένη είχαν την βοήθεια του Ιταλικού πυροβολικού από το Νεοχώρι και το απόγευμα οι μουσουλμάνοι με την βοήθεια ομοφύλων τους από το χωριό Σκλιάβη.  Επιτέθηκαν και πάλι, αφού οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωρι΄,οι μουσουλμάνοι το λεηλάτισαν ολόκληρο και έκαψαν δύο.

4.8.44. Μουσουλμάνοι μαζί με Γερμανούς, έκαψαν ολόκληρο το χωριό και κατακρεούργησαν κυριολεκτικά τους υπέργηρους Αναστάσιο Σαφλάνη και Αναστασία Σαφλάνη όπως και τον Δημ. Λιώλιο προστάτη 7μελούς οικογένειας.  (Πληροφορίες από την δασκάλα Τρυφωνοπούλου).

Γενική καταστροφή.

ΚΥΨΕΛΗ (Τουρκοπάλουκο)

10.8.1943. Αναστάσιος Ζήσης και Γεώργιος Νέος. Τους δολοφόνησαν οι μουσουλμάνοι.

Ιερέας (αρχιμανδρίτης) Φώτιος Ιωάννου. Τον απήγαγαν και τον έκλεισαν στις φυλακές Ιωαννίνων. Κατόπιν χλευασμών, ονειδισμών και κακώσεων, πέθανε τις 20.8.43.

Μέσα στο χωριό δολοφονήθηκανοι, Βασίλειος Παπαδόπουλος, Βασίλειος Παπάς και Κων-νος Καλιάμης.

21.8.43. Μετά από πολλά βασανιστήρια στα υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής, εκτέλεσαν τον Φώτιο Γρηγορίου.

Αύγουστος 43. Δολοφονήθηκαν από τους μουσουλμάνους Τσιάμηδες οι: Βασίλειος Νικολάου, Βασίλειος Αθανασίου, και Αναστάσιος Νούτσης.

Βιάσθηκαν 10 γυναίκες. Η Μαγδαληνή Αν. Τάση πέθανε καθώς την μετέφεραν οι μουσουλμανοτσιάμηδες στο Μαργαρίτι.

Όμηροι: Παναγιώτης Τάσης, Κόντος Βλάσιος,Γκάτζιος Σπυρ., Παπάς Ευάγγελος, Κιτσάκης Δημ., Γεώργ. Ράπτης, Μπινέρης Κων-νος, Κόντος Σταύρος, Ματσίρας Ιωάν., Μπάμπος Χρ., Μπάμπος Δημ., Τσίτος Ευάγγελος, Αθανασίου Ιωάν. και άλλοι. Πολλοί από τους παραπάνω μεταφερόμενοι σε στρατόπεδο της Θεσσαλονίκης υπέφεραν πολλές ταλαιπωρίες και βασανιστήρια. Στην Θες/νίκη από καθαρή τύχη εμφανίστηκε η σύζυγος του Ηπειρώτη καθ. Πανεπιστημίου Γκανιάτσα η οποία με κάθε μέσο έσωσε τους ομήρους από τις μεγάλες ταλαιπωρίες και τελικά και από τον θάνατο.

Λεηλασία και πυρπόληση ολόκληρου του χωριού. Άρπαξαν 400 βοοειδή, 150 άλογα, 2.200 αιγοπρόβατα και 550 πουλερικά. (πληρ. δάσκαλου Ευάγ. Γιανούλη 1951)

ΛΑΔΟΧΩΡΙ (Λέδεζα)

20.9.1941. Βασίλειος Κομίνης ετών 19  και Κωνσταντίνος Λώλης ετών 25, τους σκότωσαν οι μουσουλμάνοι από το Γκρικοχώρι (παλιό Γραικοχώρι), άνθρωποι της οικογένειας των αγάδων  Φεταχαίων. Ίζντρα Ταΐπ, Ντίνε Μάζε, Μούχο Ισούφ, Μάζε Μούχο, Μουλά Εμίν, στην θέση «Αναμέσα» Λαδοχωρίου.

8.5.1942. Οι Τζελιάζ Εμίν, Ντίνε Μάζε, Ζεκίρ Αλί, μουσουλμάνοι   Γκρικοχωρίτες,  επιχείρησαν ομαδική απόπειρα φόνων. Πυροβόλησαν από μακριά  φόνων με πάνω από 5 πυροβολισμούς κατά της πλατείας του χωριού  όπου ήταν συγκεντρωμένοι κάτοικοι. Ευτυχώς  χωρίς  θύματα αλλά μόνο με ελαφρούς τραυματισμούς.

9.10.1942. Ο Φαγκρή Αλή Μούχο από το Γραικοχώρι τραυμάτισε με τσεκούρι τον Ανδρέα Σπύρου Δήμα, 12 χρονών, στο Ζάβαλι. Γλίτωσε  γιατί του πρόσφεραν νοσηλεία σε νοσοκομείο τους στο Φιλιάτι οι Ιταλοί.

ΛΑΚΚΑ  (Σαλίτσα)                                                   

Μάης 1943. Δολοφονήθηκαν εντός του χωριού 4 διαβάτες Χριστιανοί από την Πέστανη και Αγ. Μαρίνα ενώ περπατούσαν για Ηγουμενίτσα.

ΛΥΚΟΣ (Φιλιατών)

Οι μουσουλμανοτσιάμηδες άρπαξαν 700 αιγοπρόβατα, 35 βοοειδή,100 πουλερικά, 1500 οκάδες καλαμπόκι, 200 οκάδες όσπρια, 200 οκάδες τυρί.

(πληροφορίες από τον δάσκαλο Κων-νο Βενέτη 1953).

ΜΑΖΑΡΑΚΙΑ

Φλεβάρης 1942: Γκογκέτας Ιωάννης, Γκογκέτας Σπυρίδων, Κότσινος Απόστολος, Κωστούλας Κων/νος. Όλοι κατάγονταν από το Κεράσοβο Κονίτσης. Τους σκότωσαν στην Μαζαρακιά οι μουσουλμάνοι, Κ. Νταούτ, Ρετζέπ Μεχμέτ και Α Ζούμπα. 

ΜΑΛΟΥΝΙ  

16.8.1941. Βασίλ. Σ. Δρίσκος τον σκότωσε ο Ρετζέπ Μεχμετ και ο Ναΐλ Νουρεντίν.

30.8.42. Σπυρ. Ι. Γκόγκος, τραυματίστηκε στο Καστρί Ηγουμενίτσς από τους μουσουλμάνους, Σερβέτ Χουσεΐν και Σαντίκ Μέρο Χούσο.

Στέφανος Μήτσικας, πέθανε μετά από πολλά βασαανιστήρια που υπέστη από μουσουλμανοτσιάμηδες.

ΜΑΝΔΡΟΤΟΠΟΣ

Ανδρέας Δημ. Μπάμπας και Αναστάσιος Αθ. Τζούνας, σκοτώθηκαν από μουσουλμάνους τσιάμηδες.

Λαμπρινή χήρα Α. Τσούνα, απήχθη ως όμηρος.

Έκαψαν 1 σπίτι και 6 αποθήκες, άρπαξαν 313 αιγοπρόβατα, 206 μεγάλα ζώα (βοοειδή και άλογα) και κατέστρεψαν230  κυψέλες.

ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ

25.5.1941. Ήταν η πρώτη εκδήλωση μισελληνισμού στο Μαργαρίτι, από τους τουρκαλβανούς μουσουλμανοτσιάμηδες εναντίον του προέδρου της κοινότητας του Χαράλαμπου Σούλη, εφόσον είχε καταλυθεί κάθε αντίσταση στον άξονα. Ο Τζεβήτ Χούσα έστησε ενέδρα εναντίον του η οποία απέτυχε.

Την 17^η Ιουλίου 1942 τον ίδιο πρόεδρο τον συνέλαβαν στο Φανάρι και τον ξυλοκοπούσαν 10 τουρκαλβανοί τσιάμηδες και έμεινε στο κρεβάτι για δύο μήνες.

6.12.1942. Λάμπρος Σπ. Ρέτζιος, Αλεξ. Σιτούνης, Παναγ. Γίτσας, τους εκτέλεσαν τα παιδιά του γνωστού δολοφόνου της Θεσπρωτίας, ο Γιασίν Σαντίκ και Αβντουλά Κασίμ, κάτοικοι Μαργαριτίου. Τα θύματα ήταν σκηνίτες οι οποίοι πήγαν στο Μαργαρίτι να πουλήσουν καυσόξυλα. Οι δολοφόνοι πήραν και τα μεταφορικά ζώα τους.

Την ίδια μέρα συνέλαβαν και εκτέλεσαν, τον Γεώργιο Σιτούνη και τον Θ. Ντίσιο. Άρπαξαν ακόμη και 600 πρόβατα του Γεωρ. Κων. Κότα.

Σε διάφορα χρονικά διαστήματα δολοφόνησαν τους παρακάτω: Θωμάς Χορμοβίτης, Σωτήρης Γκέρτσος, Γεώργιος Γκέρτσος, Σουσάνα Κάτη, Διαμάντω Παπαδιαμάντη, Χάιδω Σούλη, Ουρανία Κοσμά, Ευάγγελος Μπουτσέας, Σοφία Αθανασίου.

Φλεβάρης 42. Αθαν. Παπαδιαμάντης ετών 50. Τον σκότωσαν επίσης Τουρκαλβανοί Τσιάμηδες στην θέση Κούλιες.

Δεκέμβριος 1942. Εκτέλεσαν μέσα στο Μαργαρίτι τους παρακάτω Χριστιανούς κτηνοτρόφους: Γεώργιος Σιτούνης και ο γιος του Ελευθέριος Σιτούνης, Ευάγγελος Ζίτσας, Παναγιώτης Ζίτσας αδέρφια, Θεόδ. Πιτούλης, Χρήστος Κάκος και ο γιός του Νικ. Κάκος, Νικόλαος Ντίσιος, Βασίλειος και Λάμπρος Χριστάκης αδέρφια, Λεωνίδας και Αντώνιος Χαντζάρας αδέρφια, Λάζαρος Νικολάου, Λάμπρος Πιτούλης.

Πήραν ομήρους και πέθαναν στις φυλακές, Απόστολος Σπύρου στην Ζωσιμαία Ιωαννίνων, Χρήστος Σωτ. Γκέρτσος (Αύγουστος 1943) και ο Ευάγγελος Τέκης (Δεκέμβριος 43).

Λεηλάτησαν όλο τον πλούτο των Χριστιανών και απογύμνωσαν τελείως 75 χριστιανικά καταστήματα.

Στο Μαργαρίτι έγιναν και οι εξής μάχες:

Απρίλης 1942 Μάης 42, μάχες μεταξύ Ελλήνων και τουρκαλβανών.

Δεκέμβριος 43. Μάχες επί 8ημέρου, μεταξύ Ελλήνων Μαργαριτίου, Σενίτσας (Ελευθέριου), Σπαθαράτι (Σπαθαραίοι), με τους αλβανοτσιάμηδες.

Αύγουστος 1944. Μεταξύ Ελλήνων και Αλβανοτσιάμηδων με τους συμμάχους τους Γερμανούς του Χίτλερ. Άνιση μάχη και αποτέφρωσαν 300 σπίτια, άρπαξαν 7.500 αιγοπρόβατα και 125 μεγάλα ζώα (ιπποειδή και βοοειδή).

(πληροφορίες από τον δάσκαλο Ανδρέα Νασιόπουλο με αφηγητές τους κυριότερους από τους επιζήσαντες).

ΜΑΥΡΟΥΔΙ

20.3.1942. Φώτιος Σπυρίδης και Ηλίας Γεωργίου Τσιάβος ετών 14, σκοτώθηκαν με μαχαίρι στη θέση Μπούριμα Μπότσου από τον Λιάζε Ντίκα, Αμπεντίν Μάσκο, Νταμτσίζι, Μ. Μούχο και άλλους από την Βάρφανη.

2.4.1943. Κωνσταντίνος Γ. Σιολής και Πάνος  Βασιλείου του Σταύρου ετών 25, σκοτώθηκαν  στον κάμπο της       Βάρφανης (τώρα Παραπόταμος) από Βαρφανιώτες Μουσουλμάνους.

8.4.1943. Διονύσιος Ανδρέου ετών 40, προστάτης 7μελούς οικογένειας.Τον σκότωσαν επίσης σκότωσαν Βαρφανιώτες  μουσουλμ/δες, είχε πάει να συλλυπηθεί σε κάποιον Μουσουλμάνο φίλο του στη  Βρυσέλα, και στην επιστροφή, στον κάμποτης Βάρφανης, οι

οποίοι τον φόρτωσαν στο μουλάρι του Κώτσου Τάτση, που περνούσε τυχαία και τον έστειλαν νεκρό στο Μαυρούδι.

10.8.1944. Ελευθέριος Κολιογιάννης ετών 24, πρόεδρος. Τον σκότωσαν στην άκρη του Καλαμά, Μουσουλμάνοι   από την Βρυσέλλα.

Αύγουστος 44. Μηνάς Ελευθέριος, τον σκότωσαν επίσης Τουρκαλβανοί μουσουλμάνοι, όπως και την Νίκου Άννα, την οποία πρώτα την βασάνισαν άγρια.

ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΟΣ Λυκούρσι)

  25.8.1943. Κοσμάς Ρώνης, τον έσφαξαν με μαχαίρι οι μουσουλμάνοι τσιάμηδες.

Σωτήρης Οικονομίδης, Γρηγ. Πανούσης. Γ. Βασιλείου, τους σκότωσε επίσης η ως άνω φυλή.

30.8.43. Χρήστος Αθανασόπουλος, Γεώρ. Φλώρης, Ελευθέριος Βασιλείου. Τους συνέλαβαν επίσης μουσουλμάνοι και τους παρέδωσαν στους Γερμανούς στο Καναλάκι με τις ανάλογες συστάσεις για εκτέλεση, όπως πάντα.

Από τον φόβο των Γερμανών «πέθαναν από συγκοπή» ο Απόστολος Κιτσούλης και ένα μικρό παιδί του Νικ. Γκότση.

Βρέθηκαν δύο Χριστιανοί δολοφονημένοι, τους οποίους δεν αναγνώρισαν. Επρόκειτο για εργαζόμενους στον κάμπο, αντί προμήθειας δημητριακών,  από πιο μακρινά χωριά.

Όμηροι 10, αφέθηκαν ελεύθεροι αργότερα.

Άρπαξαν από το χωριό,800 βοοειδή, 250 άλογα, 700 αιγοπρόβατα και όλα τα είδη τροφής και ρουχισμού. Βίασαν μία κοπέλα και έκαψαν 79 σπίτια.

(Πληροφορίες από τον δάσκαλο Σπ. Παπαγεωργίου 1953.

ΜΌΡΦΗ (Μορφάτι)

Σεπτέμβρης 1943. Δημ. Τζήμας, Πασχάλης Σαράντης ή Τσαλούκας, τους σκότωσαν Στην Αγ. Κυριακή Πάργας, οι μουσ/δες.

ΜΟΥΖΑΚΕΪΚΑ

Αύγουστος 1944. Χρήστος Τζήκας (ιερέας) Κίτσου Α. Βασιλική, Νάτσιος Φώτιος, επίσης από τους μουσ/τσιάμηδες.

ΝΕΑ ΣΕΛΕΥΚΕΙΑ

Θύματα βομβαρδισμών από συμμαχικά αεροπλάνα. Υπήρχε και αυτό που ίσως είναι άγνωστο (στο πλατύ κοινό) περιστατικό και για αυτό το καταγράφουμε.

Οι επιδρομές της Συμμαχικής Αεροπορίας εναντίον Γερμανικών στρατιωτικών στόχων είχε σαν αποτέλεσμα στην επιδρομή της 16.6.1944, από λάθος εκτίμηση, να βομβαρδιστεί              ο άμαχος πληθυσμός της Νέας Σελεύκειας με θύματα:

Νεκροί: Δερμιτζόγλου Ιάκωβος του Γεωργίου, Δερμιτζόγλου Βασιλική  του Ιακώβου,Δερμιτζόγλου Αικατερίνη του Γεωργίου, Ζεϊμπεκογλου Κυριάκος του Γεωργίου, Κοσμίδης Κωνσταντίνος του Κοσμά και Πουτουρίδης Σπυρίδων του Ιωάννου.

Τραυματίας: Ζεϊμπεκογλου Σπυρίδων του Κυριάκου.

7.8.1944, νεκρός από θραύσμα χειροβομβίδας ο Κοσμίδης Ιωάννης του Γεωργίου.

ΝΕΟΧΩΡΙ (Νιοχώρι)

18.1.1944. Ιωάννης Τάτσης. Τον συνάλαβαν μαζί με άλλους επειδή δεν υπόγραψαν το «Πρακτικό αυτονομίας  της Θεσπρωτίας»  από τους τουρκαλβανοτσιάμηδες. Τέλος Ιανουαρίου τον εκτέλεσαν οι μουσουλμάνοι με τους συμμάχους τους, τους Γερμανούς του Χίτλερ.

Έγινε γενική καταστροφή.

ΞΗΡΟΛΟΦΟΣ

Αναστάσιος Μπούσης. Τον συνέλαβαν οι μουσουλμάνοιΛάτσι Ισούφ, Γκιουζέλ Βέιζι. Γλύτωσε αφού πληρώθηκαν πολλά λύτρα.

Αύγουστος 1943. Οι μουσουλμάνοι άρπαξαν 6 άλογα, τον Δεκέμβρη ΄43

996 γιδοπρόβατα,13 άλογα, ακόμα 13 άλογα και7 βοοειδή.

ΠΑΓΚΡΑΤΙ    

Κώτσιου Σπ. Γεώργιος, τον σκότωσαν οι μουσουλμάνοι.

ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ (Μαργαριτίου)

2.12.1941. Λήστεψαν οι μουσουλμάνοι τους  σκηνίτες, Δημ. Φ. Φούκας, Αθ. Π. Δούκας. Πήραν 20.000δρχ., 70 πρόβατα και δύο ημιόνους.

ΠΑΛΑΙΟΚΛΗΣΙ

4.7.1941. Γρηγόριος Κουτσής του Θωμά ετών 46, Μιχαήλ Πλιάτσικας του Χρήστου ετών 22, τραυματίας πολέμου στο Τεπελένι, Κων-νος Κύλλας του Δημ. ετών 45, τους σκότωσε ο γιος του μουσ/τσιάμη Σερβέτ Αντέμ Πάλιοκαιι από άλλους 6 μουσουλμάνους, στην θέση Χαλκιά. Ο Μιχαήλ Τάτσης σώθηκε από θαύμα προστατευόμενος από το πτώμα του Κύλα και αφηγήθηκε  ο ίδιος τους σκοτωμούς. Επίσης διασώθηκε από τους μουσουλμάνους  δια της φυγής, μέσα από χαλάζι σφαιρών ο 8χρονος  Ηλ. Μποροδήμος.

Ιανουάριος 1942. Οι ίδια ως άνω φυλή, σκοτώνει κλινήρη τον Αναστάσιο Σταυράτη ασθενή, ετών 28 ετών, μπροστά στους οικείους του.

Μάρτιος 1942. Επίθεση και λεηλασία του χωριού από Ιταλοτσιάμηδες.

Φεβρουάριος 43. Τουρκαλβανοί κατέστρεψαν 10 κυψέλες και άρπαξαν 1 βόδι.

Μάϊος 43. Λάμπρος Τσάντα του Κων. Ετών 59. Τον εκτέλεσαν οι ως άνω μέσα στο σπίτι του, εμπρός στην οικογένειά του.

Σεπτέμβριος 43. Αναστάσιος Σοκόλης του Φωτίου ετών 45 επίσης από εκείνους.

Δεκέμβριος 44. Εδώ είχαμε την εκτέλεση του Παναγ. Κούλα ετών 40, από συμμάχους των ως άνω, «Ελασίτες». Μετά από μαρτυρική πορεία τον πήγαν στην Λάβδανη Πωγωνίου όπου και τον εκτέλεσαν.

Λεηλατήθηκε ολόκληρο το χωριό και άρπαξαν όλα τα ζώα.

(πληροφ. Από τον δάσκαλο του χωριού και αφηγητή τον γερο Μποροδήμο, πρόεδρο της κοινότητος.

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Φιλιατών)

20.4.1942. Σταυράτης Χαρίσης. Δολοφόνοι: Μουσουλμάνοι.

17.6.42. Θεόδωρος Μπόμπορης. Όπως παραπάνω.

3.7.42. Βασίλειος Α. Δούκας. Δολοφονήθηκε από τον μουσουλμάνο Τσιάμη, Γιαγιά Χουσί από την Σολοπιά.

29.9.42. Παναγιώτης Μπόμπορης, από τον μουσουλμάνο Νουρεντίν Μπεγιέζ.

20.5.43. Ιωάννης Κουτσοχρίστος, δολοφονήθηκε  επίσης από τους ίδιους. Επίσης σκοτώθηκε από μουσουλμάνους και ο Τσιαντάς Λάμπρος.

ΠΑΡΑΜΥΘΙΆ  

Οι συλλήψεις έγιναν τη νύχτα 27 προς 28 Σεπτέμβρη του 1943 και η επιλογή των συλληφθέντων έγινε με βάση κριτήρια όπως ο σημαντικός τους ρόλος στην τοπική κοινωνία και με ενεργό ανάμειξη στη συγκρότηση της λίστας, συνεργατών των Γερμανών, των Τσιάμηδων.

29.9.1943. Εκτελέστηκαν ομαδικά οι 49 πρόκριτοι της Παραμυθιάς:

1) Τσαμάτος Π. Ευάγγελος, ιερέας, 1879.
2) Αλιγιάννης Φ. Δημήτριος, χαλκουργός, 1876.
3) Αλιγιάννης Δ. Ιωάννης, παντοπώλης, 1918.
4) Αλιγιάννης Φ. Κωνσταντίνος, χαλκουργός, 1878.
5) Αλιγιάννης Κ. Σωτήριος, παντοπώλης, 1907.
6) Αποστολίδης Π. Απόστολος, υποδηματοποιός, 1898.
7) Βαλασκάκης Σ. Ελευθέριος, ιατρός. 1913.
8) Γιαννάκης Ι. Νικόλαος, καθηγητής Γυμναστικής, 1918.
9) Δρίμιζας Δ. Χαράλαμπος, ράφτης, 1894.
10) Ευαγγέλου Ε. Ευθύμιος, καφεπώλης, 1888.
11) Ζιάγκος Γ. Κωνσταντίνος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1899.
12) Κακούρης Α. Περικλής, διδάσκαλος, 1906.
13) Κατσούλης Α. Κων/νος, διδάσκαλος.
14) Κλήμης Θ. Δημήτριος, σαγματοποιός, 1909.
15) Κοτζαλέρης Ε. Εμμανουήλ, διευθυντής Αγροτικής Τραπέζης.
16) Κουρσούμης Θ. Κων/νος, καφεπώλης.
17) Κωνσταντίνου Ι. Κων/νος, σιδηρουργός, 1909.
18) Κωνσταντίνου Ι. Παναγιώτης, σιδηρουργός, 1918.
19) Μάνος Π. Νικόλαος, εστιάτορας, 1890.
20) Μαρέτας Ν. Γεώργιος, εστιάτορας, 1900.
21) Μαρέτης Γ. Ανδρέας, ωρολογοποιός, 1895.
22) Μητσιώνης Α. Ιωάννης, συντηρητής ραπτομηχανών, 1890.
23) Μουσελίμης Σ. Γεώργιος, ράφτης, 1897.
24) Μουσελίμης Π. Σταύρος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1894.
25) Μπαζάκος Θ. Ιωάννης, διδάσκαλος, 1909.
26) Μπάρμπας Γ. Νικόλαος, υφασματέμπορος, 1900.
27) Μπάρμπας Ν. Σπυρίδων, μαθητής, γιος του Μπάρμπα Γ. Νικολάου, 1927.
28) Νάστος Χ. Ευάγγλεος, παντοπώλης, 1884.
29) Πάκος Γ. Πάκος, αγροκτηματίας, 1906.
30) Παπαθανασίου Χ. Βασίλειος, καφεπώλης, 1895.
31) Πάσχος Π. Γεώργιος, παντοπώλης, 1897.
32) Πάσχος Δ. Λεωνίδας, δερματέμπορας, 1897.
33) Ράπτης Δ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1880.
34) Ρίγγας Γ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1878.
35) Σιαμάς Π. Γεώργιος, ταχυδρομικός υπάλληλος, 1894.
36) Σιωμόπουλος Β. Κωνσταντίνος, γυμνασιάρχης, 1888.
37) Σπυρομήτσιος Π. Σπυρίδων, υποδηματοποιός, 1892.
38) Στρουγγάρης Α. Ανδρέας, παντοπώλης, 1911.
39) Σωτηρίου Χ. Κων/νος, αγωγιάτης, 1887 (γιος και πατέρας από το Γαρδίκι που διέμεναν στην Παραμυθιά στα σπίτια των αδερφών Τσούλα).
41) Τζώης Δ. Κων/νος, βιβλιοπώλης, 1898.
42) Τσαμάτος Ε. Νικόλαος, ράφτης, 1903.
43) Τσίλης Δ. Κωνσταντίνος, αγωγιάτης, 1911.
44) Τσούλας Β. Γεώργιος, ζαχαροπλάστης, 1898.
45) Τσούλας Β. Θεόδωρος, υποδηματοποιός, 1907.
46) Τσούλας Β. Κων/νος, υποδηματοποιός, 1902.
47) Φάτσιος Γ. Θωμάς, μυλωνάς, 1885.
48) Φείδης Θ. Αριστοφάνης, ιδιωτικός υπάλληλος.
49) Χρυσοχόου Κ. Απόστολος, συνταξιούχος σχολάρχης, 1882.

27.7.43. Αθανασόπουλος και Γεώργιος Μάντης, εργάτες. Τους σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες με Γερμανούς, ενώ δούλευαν στην θέση Ντέγκα Ποταμιάς.

27.9.43. Στην επιστροφή από την αποτυχημένη προσπάθεια στην Αγ. Κυριακή, οι μουσουλμάνοι Τσιάμηδες με τους Γερμανούς, πυρπόλησαν την Σέλλιανη και το Ελεθεροχώρι, καθώς και τους νερόμυλους έξω από την Παραμυθιά, τους συνοικισμούς Σιαμέτια και σκοτώνουν τν εργαζόμενο Χρ. Κόκορη και τον υπέργηρο Βασίλ. Μπρέστα, την σύζυγό του Ιωάν Παππά, αφού πρώτα την κακοποίησαν, την θανάτωσαν με μαχαίρι.

Οκτώβριος 1943. Σκότωσαν οι τουρκαλβανοί τον δεύτερο γιο του Κων-νου Σπανού. (Τον πατέρα Κωνσταντίνο τον είχαν σκοτώσει με τον πρώτο του με τους 49).

4.11.43. Συνέλαβαν και κράτησαν τον μητροπολίτη Παραμυθιάς, Δωρόθεον μετά του «Νομαρχούντος Νομικού Κουτρούλη». Την επομένη αποφυλακίστηκε ο Μητροπολίτης, αναγκάστηκε όμως να φύγει για Αθήνα «για λόγους υγείας» όπου έμεινε επί μακρόν.

Ιωσήφ Κολουζιάν, τον εκτέλεσαν στο Κορωνόπουλο Φαναρίου όπου εργαζόταν.

Αύγουστος 1943. Γιώργος Σαλούκας, σκοτώθηκε σε συμπλοκή στο Μεσοπόταμο Φαναρίου.

12.9.43. Ιωάννης Βας. Δρίμτζας, δολοφονήθηκε από μουσουλμάνους.

18.9.43. Συνέλαβαν στην μέση της αγοράς 28 γυναίκες από την Λαμπανίτσα (Ελαταριά), μία από το Πόποβο (Αγ. Κυριακή), δύο άντρες από την Λαμπανίτσα, έναν από την Οσδίνα  (Πέντε Εκκλησιές) και πέντε από την Πλακωτή. Την επομένη εκτελέστηκαν όλοι οι άντρες και η γυναίκα από το Πόποβο, στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου.

Ευάγγελος Κων. Σιαμάνης, Κων. Στ. Ρίζος, οι δυο από την Λαμπανίτσα.

Γεώργ. Ιωάν. Λάμπρου από την Οσδίνα.

Μάνθος  Λάμπρου Σιούλας, Ευάγγελος Λάμπρου Σιούλας, Δημ, Β. Σταυρόπουλος, Σταύρος Χ. Πέτσης, Ευάγγελος Χρ. Πέτσης, (από την Πλακωτή), Μαρία Βασ. Κουτούπη από Πόποβο.

Σεπτέμβριος 44. Ρίζος Στ. Κων-νος ετών 16, τον σκοτώθηκε από βλήμα πυροβόλου στην περιοχή της Παραμυθιάς.(πληροφ. Διευθυντού Σχολ. Ανας. Σακκά, 1951).

ΠΑΡΓΑ

15. 6. 1941. Βασιλάς Ιωάν. Ανδρέας γεννηθείς το 1903 μεταπράτης στην Μακεδονία, τον σκότωσαν Βούλγαροι στην Νάουσα.

15.1.1942. Οδυσσεύς Ραφτόπουλος τραυματίστηκε σοβαρά από τους μουσουλμάνους.

19.3.43. Εκτέλεσαν εντός του κάστρου τον Γεώργιο Ζέρη του Χρήστου μηχανικό,  29 ετών. Υπέκλεψε διαταγή  της Ιταλικής αντικατασκοπείας και βασανίστηκε σκληρά. Συνέχισαν τα απάνθρωπα βασανιστήρια και στα Ιωάννινα που τον έστειλαν οι Καραμπινιέρι αλλά δεν μαρτύρησε. Τον επανέφεραν στην Πάργα και τον εκτέλεσαν όπως προείπαμε.

20.7.43. Τον δολοφόνησαν μουσουλμανοτσιάμηδες έξω από την Πάργα.

Αύγουστος 43. Χαράλαμπος Γεωρ. Αρβανιτάκης. Σκοτώθηκε στις επιχειρήσεις του Φαναρίου από μουσουλ/τσιάμηδες, στην θέση Γλώσσα, μεταξύ Μορφάτι και Αμμουδιάς.

5.9.43. Σωτήριος Αθ. Δέσκας. Τον συνέλαβαν οι μουσουλμάνοι στο Φανάρι, τον βασάνισαν απάνθρωπα και τον παρέδωσαν για εκτέλεση στους συμμάχους τους, Ναζί.

Δεκέμβριος 43. Ηλίας Χρ. Κοντός, σκοτώθηκε από Γερμανούς στο Χαϊδάρι.

2.4.44. Εμφανίστηκε στην Πάργα τμήμα του συντάγματος ΕΟΕΑ υπό τον Συντ/ρχην Αγόρο. Αυτό εκμεταλλευόμενοι προς ίδιον όφελος οι μουσουλμανοτσιάμηδες, έπεισαν τους Γερμανούς να κινήσουν προς Πάργα. Με την ευκαιρία να εξοντώσουν τον πληθυσμό της Πάργας. Έτσι συγκέντρωσαν πάνω από 1500 άνδρες στην Ηγουμενίτσα  και  συστρατεύτηκαν με τους Ναζί ενώ έφεραν μαζί τους και πολλά μεταγωγικά για να μεταφέρουν τα λαφυραγωγημένα που ήλπιζαν.

Με την συνήθη ταχτική τους δολοφόνησαν τα αδέρφια Αθανάσιο και Ιωάννη Γκούνα.

30.4.44. Κύρος Γεωρ. Οταμπασίδης, εκτελέστηκε από Γερμανούς στο Θησείο, Αθήνα.

9/10/12/ 44. Δημητράκης Γεωρ. Σταμάτης, Δημητράκης Γεωρ. Νικόλαος, Κων-νος Αθ. Κάσκαρης, δολοφονήθηκαν από Ελασίτες, Αριστέα Κάσκαρη (μητέρα των παραπάνω) δολοφονήθηκε, και ο Δημητρακόπουλος Ιωάν.Κων-νος, υπενωμοτάρχης, τον εκτέλεσαν ρίχνοντάς τον σε ασβεστοκάμινο στην Αθήνα.

(Το τελευταίο ως ένα μικρό δήγμα της εποχής)

ΠΕΝΤΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ  (Οσδίνα)

19.9.1943. Δημοτικό Σχολείο Παραμυθιάς, Λάμπρου Ιωάν. Γεώργιος  27 ετών. Τον παράδωσαν οι μουσουλμάνοι στους Γερμανούς για εκτέλεση.

19-6-1944. Τρύπα Μίχλας, Μπαλάσκας Απόστολος 8 ετών, Μπαλάσκας Θεόδωρος 17 ετών του Γεωργίου, αδέρφια, τα σκότωσαν οι Ιταλοί.

23-8-1944. Αχούρια Μίχλας. Οι Γερμανοί προβαίνοντας σε κτηνωδία, έκαψαν μέσα σε καλύβα σε μικρή απόσταση από το χωριό μικρούς και μεγάλους:

Θεόδωρος Ιωάν. Λάμπρου ετών 18,

Κων-νος Σπ. Αθανασίου ετών 9,

Μανθούλα Κων. Αθανασίου,

Ιωάννα Αθανασίου 3 μηνών,

Αικατερίνη Γεωρ. Κεφαλά ετών 14,

Παρασκευή Βασ. Μπάτση ετών 56,

Αντωνία Βας. Μπάτση ετών 8,

Φώτιος Αλεξ. Μητσέλος, ετών 14,

Γεώργιος Μπαλάσκας ετών 46,

Πανάγιω Μπαλάσκα σύζ. Ευάγγελου ετών 75,

Κων. Μπαλάσκας ετών 19.

Νικολάου Σταμάτω του Δημητρίου ετών 9,

Αθανασίου Σπ. Κων-νος  ετών 23,

Αθανασίου (Μπαλάσκα) Ανθούλα ετών 26

Ζήση Μίχλας

(Αφηγητής ο διασωθείς από το κάψιμο, Ευάγ. Αναστ. Αθανασίου. Πληρ. Δάσκαλου Σ. Καπελίδη 1951)

Ο Μαζάρ Ντίνο με στολή Ιταλού αξιωματικού

ΠΕΡΔΙΚΑ (Αρπίτσα)

11.11.1941. Μαρία χήρα Ζ. Ζαχαριάδου, την σκότωσαν στην θέση Ποτάμι Κάμπου.

28.4.42. Απαγωγή της 11ετούς Ευτυχίας Παν. Ιλβανίδου με σκοπό τον εκβιασμό του πατέρα για να παραχωρήσει λύτρα.

1.5.42. Ληστεύουν τον ιερέα Σπυρ. Δημόπουλο και του αφαιρούν 58.000δρχ.

9.8.42. Γαβριήλ Μεταξάς,από την Λεκίμη Κερκύρας ετών 19. Τον σκότωσαν επίσης τουρκαλβανοί τσιάμηδες στην θέση Σοφά όπου εργαζότανν στα κτήματα τού Ιωάν. Τσερέπη.

15.3.43. Πέτρος ή Σάββας Σινανιάν του Αρτίν (Αρμένης), έμπορος Φιλέλληνας, διερμηνέας της Ιταλικήε Καραμπινιερίας, τον σκότωσαν μουσουλμ. στην θέση Βίγλα – Αρίλα.

5.12. 43. Θεόδωρος Κιμωνάς του Νικ.από Λευκίμη Κερκύρας τον σκότωσαν επίσης μουσουλμ. Στην Αρίλα όπου μάζευε ελιές ως εργάτης.

18.7.44. Σταύρος Τσιόδουλος του Αθ. Ετών 45, τον σκότωσαν μουσουλμάνοι μεταξύ Μαζαρακιά και Αγ. Μαρίνας, επιστρέφοντας από Ηγουμενίτσα όπου τον κρατούσαν όμηρο. Μαζί του σκότωσαν ακόμα και τον Τρύφωνα Αθανασίου του Ηλία ετών 35.

Καλοκαίρι1943.Κων. Απέργης του Ιωάν. Από την Λάκκα Παξών. Τον σκότωσαν μέσα στην βάρκα του στη θέση Σοφά την στιγμή της αποβίβασης για να ανταλλάξει τρόφιμ με λάδι.

Ομαδικοί φόνοι. Το Φθινόπωρο του 1942 εκτέλεσαν πέντε Χριστιανούς από το Κεράσοβο Κονίτσης. Ο ένας ονομαζόταν Ιωάν. Κοκέτας. Είχαν έρθει στην Πέρδικα για να αγοράσουν λάδι και ο καθένας είχε από ένα μουλάρι. Στον δρόμο της επιστροφής στην θέση Λούτσα Πέρδικας τους συνέλαβαν, τους λήστεψαν και τους δολοφόνησαν έναν με ντουφέκι και τους άλλους τέσσερις τους έριξαν ζωντανούς σε παρακείμενο πηγάδι, οι δολοφόνοι ήταν μουσουλμάνοι από Βραχωνά και Πέρδικα.

Άνοιξη 1944.Δολοφόνησαν άλλους 6 αγνώστων ονομάτων από περιοχή της Κόνιτσας (μάλλον από Πυρσόγιαννη) ηλικίας 20-25 ετών όλοι. Είχαν αγοράσει από 20-25 οκάδες λάδι ο καθένας και το κουβαλούσαν στους ώμους. Περνώντας από το χωριό Κουρτέσι (Μεσοβούνι), τους συνέλαβαν μουσουλ/τσιάμηδες της συμμορίας του Νταλιάν Φερχάτ από Βραχωνά, του Τζιαμαλί από (Γκρικοχώρι ή Μαζαρακιά) και του Λιούτι από το Κουρτέσι. Τους έπνιξαν σε παρακείμενο πηγάδι.

Εμπρησμοί. 5.7.1944.Έκαψε το σπίτι του Γεωρ. Ρεπάνη, ο Γκαλίπ Αγιούς.

8.7.44. Έξαψε το σπιτι του Κων. Παπαδάτου ο Μαλίκ Βεϊσέλ.

Άρπαξαν 1.33 αιγοπρόβατα, 70 βοοειδή,18 φορτηγά ζώα. Η αξία των διαρπαγέντων εμπορευμάτων ανήρχετο σε 1.500.000 προπολεμικές δρχ. Η αξία των επίπλων, ρουχισμού κλπ. Σε 1.000.000 προπολεμικές δρχ. (διευκρινίζεται διότι δεν ήταν πληθωρικές δρχ. που ακολούθησαν μετά).

Ακόμη άνθρωποι της ιδίας φυλής των (τουρκαλβανών μουσουλμανοτσιάμηδων, όπως όλοι της λίστας) συμπλήρωσαν στην ληστεία τους και 10.000 οκάδες λάδι.

Έγιναν πολλές συλλήψεις ανδρών και γυναικών και απετράπη την τελευταία στιγμή η εκτέλεσή τους χάρη στις ενέργειες των προκρίτων Χριστιανών της Πάργας, μέσω γνωριμιών  τουρκοτσιάμηδων της πόλης αυτής και ίσως να τους δωροδόκισαν.

(πληροφ. Από τον δάσκαλο Νικόλαο Μήτρη 1951).

ΠΕΤΡΟΒΙΤΣΑ   

Μάρτιος 1944. οι Γερμανοί με τους Αλβανοτσάμηδες εκστράτευσαν κατά της Πετρο6ίτσας. Οι κάτοικοι της οποίας τους ανέκοψαν τη πορεία προβάλλοντας την ένοπλη αντίσταση τους, πολύ πιο μακριά από την είσοδο του χωριού τους. Η τοποθεσία της Πετροβίτσας και ο γιομάτος στροφές μέσα σε πυκνό δάσος δρόμος, έκανε τους επιτιθεμένους να επιστρέψουν άπρακτοι. Όταν κατέβηκαν στο δρόμο Ηγουμενίτσας -Ιωαννίνων ξέσπασαν την μανία τους σε δυο διερχόμενους τους οποίους εκτέλεσαν.

1.4.44. Από τους Ιταλούς και Αλβανοτσιάμηδες δολοφονήθηκε ο Αθανασίου Θεόδωρος.

3.3.44. Αθανασίου Αντωνία 52 ετών. Την σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες συνεπικουρούμενοι των Γερμανών.

ΠΕΤΟΥΣΙ

17.6.1942. Ξυλοκοπήθηκε άγρια από μουσουλμ/δες συνεπικουρούμενους των Ιταλών και πέθανε σε λίγες μέρες.

1943. Τζαλαβράς Νικόλαος. Εκτελέστηκε από κομμουνιστές, αρπάχτηκαν 35 γιδοπρόβατα και έγινε γενική λεηλασία.

(πληροφ. Από τον δάσκαλο της κοινότητας 1951)

ΠΗΓΑΔΟΥΛΙΑ

18.5.1942.Ευάγγελος Σιούτης από τον Αετό. Τους σκότωσαν Τουρκαλβανοί.

27.7.42. Κατά απαίτηση των μουσουλ/δων, οι κάτοικοι του χωριού, συγκεντρώθηκαν μπροστά στο τζαμί.

Ενώπιον όλων των κατοίκων, σκότωσαν τον πρόεδρο του χωριού Κων-νο Σπ.Σιούτη ετών 40, δια χειρός του μουσουλμάνου από το ίδιο χωριό, Οσμάν Μπεκίρ, διότι αρνήθηκε να υπογράψει ψήφισμα προσαρτήσεως της Θεσπρωτίας στην Αλβανία.

Επίσης την ίδια μέρα σκότωσαν την ίδια μέρα οι παραπάνω και τον Ευάγγελο Αθανασίου του Θεοδώρου ετών 42.

3.9.42. Θεόδωρος Μπαλκιτζής. Δολοφονήθηκε από τους «τουρκοτσιάμηδες» (μουσουλμανοτσιάμηδες) Σαντ Ντίνο, Ρεσσάτ και Ντίνο Τζελάλ Κοτόρι.

9.10.42. Θεόδωρος Σπ. Μπακαγιάννης, σκοτώθηκε επίσης από Τουρκαλβανούς.

1943. Θεόδωρος Μπακαλιάς του Σπύρου ετών 45, επίσης από τους ίδιους.

Πανάγιω συζ. Γεωργίου Μαντέλου.ετών 45, την σκότωσαν οι κατ΄ επανάληψιν, ίδιας κάστας δολοφόνοι, μέσα στο σπίτι της ενώ προσπαθούσε να σώσει την κόρη της Ευσταθία, την οποία τελικά απήγαγαν.

Ελένη σύζ. Λάμπρου Λώλου επίσης από τουρκαλβανοτσιάμηδες, Σπύρος Τόλης του Λάμπρου ετών 35, σκοτώθηκε στο Παγκράτι Παραμυθιάς από τους ιδίους και Ιταλούς.

Στάυρος Γεωρ. Θεοδώρου ετών 42, τον εκτέλεσαν επίσης Τσιάμηδες με Ιταλούς στο Ελευθεροχώρι. Παραμυθιάς.

Ευθαλία Ζήση του Χρήστου ετών 17, Την απήγαγαν οι αλβανοτσιάμηδες και έκτοτε αγνοείται.

ΠΛΑΚΩΤΗ

22.5.43 Ευάγγελος Χρήστου ετών 30, δολοφονήθηκε από τον Ομέρ Μουράτ με μαχαίρι, στην θέση Άγιος Δονάτος.

Π. Χρήστου, τον δολοφόνησε έξω από την Παραμυθιά ο Ομέρ Μουράτ.

Επίσης δολοφονήθηκε και η Αηδόνη Αθηνά από Ιταλούς κατόπιν παραίνεσης των συμμάχων τους.

19.9.43. Ευάγγελος Χρ. Πέτσης ετών 30, Μάνθος Γεωργίου, Ευάγγελος Γεωργίου, Δημ. Σταυρόπουλος. Τους εκτέλεσαν οι Γερμανοί αφού παραδόθηκαν οι παραπάνω από τους μουσουλμάνους Τσιάμηδες.

Ιούνιος 1944. Γεώργιος Λάμπρου ετών 45, τον συνέλαβαν Γερμανοί με τους Τσιάμηδες στο Πολύδροσο (Βλαχώρι) και καθώς τον μετέφεραν στο Φιλιάτι, τον σκότωσαν οι Τσιάμηδες έξω από το Φιλιάτι.

Απόστ. Σταυρόπουλος, τον σκότωσε Γερμανός στρατιώτης καθώς πότιζε τον κήπο του στην θέση Γκουσπάνι.

ΠΛΑΤΑΡΙΑ

9.3.1942. Άννα χήρα Νικ. Χαρίση. Και ο 15ετής γιος της Θεόδωρος κάτοικοι Πλαταριάς, επιστρέφοντας από κηδεία συγγενούς στο Γκρικοχώρι, συναντήθηκαν με μουσουλμάνο από το ίδιο χωριό. Σε ερώτησή του, του είπαν από πού επιστρέφουν. Σήκωσε το όπλο με απάθεια και λέγοντας «τώρα να πάτε να τον βρείτε», τους πυροβόλησε εξ΄ επαφής. Ήταν ο μουσουλμάνος Τσιάμης Φαχρί Αλί Μούχο από το Γκρικοχώρι.

16.6.42.Απαγωγή από την συμμορία Νταλιάνη των δύο γιων του Μηνά Χρήστου. Ελευθερώθηκαν με αμοιβή λίτρων 500.000 δρχ.

27.12.42. Γεώργιος Αν. Ζώης. Τον σκότωσε στον δρόμο της Νίστας (Φασκομηλιάς) ένας Τσιάμης από αυτό το χωριό.

2.3.43. Αθανασίου Γεώγιος. Σε διάφορα χρονικά διαστήματα σκοτώθηκαν ακόμη, Σμπίντας Σπυρ., Τσουμάνης Κων-νος, Πάντος Κων-νος, Μιχάλης Αχιλλεύς.

15.7.1942. Παναγιώτης Αν. Δήμας, 9 χρονών, καθώς έπαιζε με άλλα παιδιά στην παραλία της    Πλαταριάς, ο Κιαζήμ Βεήπ από την Φασκομηλιά, τον έβαλε σημάδι και τον σκότωσε.

10.8.1942. Κωνσταντίνος Δημητρίου και Σπυρίδων Κωνσταντίνου. Τους σκότωσανο Μουρτεζάν Μουσά από το συνοικισμό Βρύση μαζί με άλλους Μουσουλμάνους από τη Φασκομηλιά.

18.8.1942. Τάκης Καράλης. Τον σκότωσε ο Νταλιάνης στο βουνό που έβοσκε τα πρόβατα του.

20.8.1942. *Παναγιώτης Βασιλείου του Μιχαήλ (Πάνο Μίχος). Σκοτώθηκε στην Αγία Μαρίνα (Κουσιοβίτσα) όπου ήταν γαμπρός, μαζί με τον Πύλιο Αντώνη (Σπύρο Μώκα), από τους: Κίπε Νταούτ και Ρετζέπ Μεχμέτ από το Κουρτέσι.

15.4.1943. Κωνσταντίνος Τζίμας, τσομπάνος του Μουσταφά Χαλίμ. Τον σκότωσαν στον κάμπο εχθροί του αφεντικού του, τσιάμηδες μουσουλμάνοι.

10.8.1944. Μηνάς Βασιλείου, τον σκότωσαν ο Νταούτ Αλής και ο Σεΐκο Αντέμ.

12.8.1944. Βαγγέλης Γκρέκος. Τον σκότωσαν Μουσουλμάνοι στο Σταυροχώρι Φαναρίου, που  είχε πάει για εργασία.

ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ (Βλαχώρι)

Ιανουάριος 1944. Μουσουλμανοτσιάμηδες συνέλαβαν τον πρόεδρο του χωριού και τον παρέδωσαν στους Γερμανούς, μαζί με κάποιον άλλο Έλληνα από Ψάκκα, τους μετέφεραν στους Φιλιάτες και τους εκτέλεσαν στην Σαγιάδα

Μαζί με 12 ακόμη Χριστιανούς, με προσωπική παρέμβαση του αρχηγού των  μουσουλμανοτσάμηδων, Νουρή Ντίνο.

Ιούλιος 1944. Μουσουλμανοτσιάμηδες εκτέλεσαν μέσα στο χωριό, τον Γεώργιο Μάκο ετών 75 και τον Χαράλαμπο Ζώη Μαρτίνη ετών 65 με πιστόλι εξ΄ επαφής. (πληροφορίες από τον δάσκαλο της κοινότητας Νικ. Μπίτσα).

ΠΟΤΑΜΙΆ

27.4.1943. Νικολάου Γεώργιος του Ιωάννου ετών 30, Δημ. Αθανασίου ετών 20, Στυλ. Γεωργίου, Ιωάννης Γεωργίου ετών 25, τους σκότωσαν οι Γερμανοί (καθ΄ υπόδειξιν) στον Ασπρόμυλο Ποταμιάς.

8.8.43. Παν. Λέκκας, τον σκότωσαν αλβανοτσιάμηδες μουσουλμάνοι.,

11.8.43. Δημ. Αθανασίου επίσης Αλβανοί τσιάμηδες.

Απήχθηκαν ως όμηροι άνω των 15, μαζί με τον δάσκαλο και τον ιερέα. Μεταξύ των ομήρων και μία νεαρή κοπέλα, την οποία και βίασαν. Τους ομήρους όλους τους άφησαν κατά διαστήματα.

10.8.43. Πυρπόλησαν όλα τα σπίτια του χωριού και 30 αποθήκες. Άρπαξαν 150 αιγοπρόβατα και 425 βοοειδή και ιπποειδή.

Πέθαναν από τις κακουχίες: Αθαν. Ι. Αθανασίου και η σύζυγός του, Αγγελική Σιαμέτη ετών 40, Λαμπρινή Αθανασίου ετών 52, Αθανάσιος Αθανασίου ή Πάλλας, Αικατ. Δημητρίου ετών 62, Μαρία Χρ. Μήτση ετών 58 και Βαρβάρα Φωτίου ετών 18.

ΠΡΟΔΡΟΜΙ

17.7.1941. Παπαδόπουλος Ιωάννης τον σκότωσε ο Αμπεντίν Μεζάν Ταχίρ.

Μάιος 1943. Κων. Ν. Γεωργίου (Κωτσιο Νικόλας), αρχηγός αντάρτικης ομάδας, σε μάχη με μουσ/δες τραυματίστηκε στον δεξιό μηρό.

12.9.43. Γερμανοί μαζί με μουσουλμάνους Τσιάμηδες (κατόπιν παρότρυνσης των δευτέρων), επιτίθενται στο Προδρόμι και στην περιοχή αεροδρομίου συλλαμβάνουν τον πατέρα του παραπάνω, Νικόλαο Βασ. Γεωργίου ετών 70 και τον εκτελούν. Αρχηγός των μουσουλμάνων ήταν ο Λιάζι Τζε Λιάλι.

7.11.43. Τμήμα Γερμανών με τους «βοηθούς» τους, οπισθοχωρεί από μάταια προσπάθεια κατάληψης του κάστρου της Βέλλιανης και πυρπολεί 80 σπίτια, 2 εκκλησίες, αρπάζουν δε, 3 βοοειδή και 100 αιγοπρόβατα. Κατά την μάχη σκοτώνονται, Τσίτος Σπυρ. του Ευαγ. ετών 25, Σιμόπουλος Κων-νος του Σπ. Ετών 80, Μαρία Π΄΄πούλου του Χρ. ετών 19. (Τότε έκαψαν ακόμη και τα χωριά: Καρυώτι, Βέλιανη, Ζερβοχώρι).

1943-44. Αναφέρονται ακόμη αρκετοί θάνατοι ανταρτών με τα ονομ/νυμα τους, σε μάχες, από Γερμανούς, Ε.Λ.Α.Σ. και από μουσουλμανοτσιάμηδες μόνων ή σε συνεργασία με τον κατακτητή.

Κατά διάφορα διαστήματα σκότωσαν τους παρακάτω: Σπύρος Μίνης, Νικόλαος Βασίλης και Βασίλειος Οικονόμου. Τον τελευταίο έκαψαν ζωντανό οι δολοφόνοι των προαναφερόμενων, «περί ων ο λόγος».

ΡΑΒΕΝΗ

1941 -1944: Υπέστη επιδρομές Αλβανοτσάμηδων κατά την κατοχή, οι οποίοι περιορίστηκαν σε λεηλασίες και αρπαγές ζώων και τροφίμων. (πληρ. διδάσκαλου Κοντόπονου 1953).

Γενική καταστροφή.

ΡΑΪ (Τσιφλίκι)

21.6.43. Κούλας Παναγιώτης, δολοφονήθηκε από τουρκαλβανούς.

ΡΑΧΟΥΛΙ                                                                                                                             

Αύγουστος 1943. Μάνος Χαράλαμπος, Νάσιος Αθανάσιος και Τάσης Σωτήριος. Τους λήστεψαν και μετά τους σκότωσαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες του Μαργαριτίου.

ΣΑΓΙΑΔΑ

30.6.1942. Δούκας Θ. Κων/νος, δολοφονήθηκε επίσης από μουσουλμάνους Τσιάμηδες ενώ εργαζόταν στον αγρό του.

6.2.43. Στέργιου Θωμάς επίσης.

8.4.43. Γιάτσος Απόστολος του Ηλία επίσης.

16.4.43. Διαμάντης Αθανάσιος επίσης.

16.5.43. Αλίκη  Αντωνάτου του Γερασίμου επίσης.

27.7.43. Δούκας Χρήστος και Ζώης Γεράσιμος επίσης από μουσουλμάνους Τσιάμηδες.

Ντούρο και  Χάτο Χασάν, αδέρφια από το Λιόπεσι ή Λιόπσι, φέρονται ως ειδεχθείς εγκληματίες, υπεύθυνοι για πολλά εγκλήματα αλλά και  και εκτελεστές. η Σαγιάδας. (Τότε κατοικείτο η παλιά Σαγιάδα είχε υποφέρει τα πάνδεινα κυρίως με υπαιτητιότηα και την ενοχή αυτών. Έτσι, αφού συνέλαβαν τον Ντούρο Χασάν τον βασάνισαν και τον έδεσαν σε ένα δέντρο. Σκότωσαν μπροστά του, τον γιό του κι μετά εκείνον.

ΣΑΛΟΝΙΚΗ

14.11.1942. Αλεξίου Λεωνίδας του Βασιλείου ετών 25, τον εκτέλεσαν Ιταλοί στο Ραδοβίζι Παραμυθιάς.

26.7.43. Τσακίρης Ευάγγελος του Λάμπρου ετών 38, τον σκότωσαν με κατακρεουργισμό Γερμανοί και μουσ/τσιάμηδες στην Γλυκή Φαναρίου, όπου εργαζόταν ως ποιμένας.

10.8.43.Πέτρος Παπάς του Γεωργ. ετών 8, γιος του παρακάτω.

15.8.43. Παππάς Γεώργιος του  Κων/νου, ήταν αντάρτης στο ΕΟΕΑ. Για τον λόγο αυτόν, σκότωσαν το ανήλικο μόλις 8 χρονών γιο του. Ατυχώς συνέλαβαν και τον ίδιο, στο Κορωνόπουλο μαζί με άλλους 4 αντάρτες, οι μουσουλμανοτσιάμηδες σύμμαχοι των ΝΑΖΙ, και τους σκότωσαν όλους. Οι ως άνω εγκληματίες πήραν και την γυναίκα του για αγγαρεία και κατόπιν φρικτών βασανιστηρίων και εξευτελισμού, την εκτέλεσαν στον δημόσιο δρόμο έξω από την Γλυκή.

20.8.43. Βασιλική Παπά σύζ. Γεώργιου 28 ετών (γράφουμε παραπάνω).

28.10.43. Γκρέκος Κων/νος του Αθαν. 22 ετών, σε συμπλοκή με γερμανούς στο Καλπάκι Φιλιατών.

Έγινε στο χωριό γενική λεηλασία σε ζώα και τρόφιμα.

ΣΙΑΜΕΤΙΑ

27.7.43. Μάντης Γεώργιος 36 ετών, τον δολοφόνησαν Γερμανοί &Τσιάμηδες

ΣΑΜΟΝΙΒΑ

Σεπτέμβριος 1943.Τόκας Δημήτριος ετών 67, πήγαν μουσουλμανοτσιάμηδες με Γερμανούς σπίτι του και τον σκότωσαν κατάκοιτο και ασθενή.

Σπ. Μ. Τόκας, 17 ετών, την ίδια μέρα από τους ίδιους.Έκαψαν 5 σπίτια και άρπαξαν 150 αιγοπρόβατα στο Ζαβρούχο. (Πληροφ. Διδάσκαλος Δήμος Ζευγίτης).

ΣΕΒΑΣΤΟ

Το χωριό δεν είχε θύματα παρά μόνολεηλασίες σε γιδοπρόβατα και ιπποειδή.

ΣΊΔΕΡΗ

26.1.42. Σκοτώθηκε ο Νικόλαος Σελίμης κάτοικος Βαβούρι όπως όλους κι αυτός από την ίδια κάστα, ενώ επέστρεφε από την Σίδερη, (όπου είχε προμηθευτεί 5 οκάδες καλαμπόκι) στο Φιλιάτι.

2.2.42. Μακρής Γρηγόριος, καθώς επέστρεφε από την Σίδερη στους Φιλιάτες. Τον δολοφόνησαν με τσεκουριές στο κεφάλι, κρυμμένοι  πίσω από τον κορμό πλάτανου καθώς περνούσε ανύποπτος. Φυσικά κι αυτοί μουσουλμανοτσιάμηδες και το πτώμα του έριξαν σε παρακείμενο χείμαρρο.

21.6.42. Ιωάννου Βασίλειος, Ιερέας, τον δολοφόνησαν καθώς  πήγαινε  από την Σίδερη στο Φιλιάτι.

Σεπτέμβριος 43. Πετσάλης Παναγιώτης. Σκοτώθηκε επίσης από τουρκαλβανούς.

29.11.43. Πετσάλης Γεώργιος με πληροφορίες και παραίνεση μουσουλμάνων, τον σκότωσαν οι Γερμανοί.

Λάγγαρης Μιχαήλ αγροφύλακας. Εδάρει μέχρι θανάτου από μουσουλμανοτσιάμηδες επίσης.

Φεβρουάριος 44.  Δρίγκος Μάρκος, τον σκότωσαν στο Φιλιάτι, Τουρκαλβανοί. Τσάτσης Ανδρέας, εδάρει από Τουρκαλβανούς ώσπου υπέκυψε στον θάνατο.

Κατά διάφορα διαστήματα τραυματίστηκαν αλλά τελικά επέζησαν οι: Ηλίας Στραβέλης (διαμπερές τραύμα στους πνεύμονες), Σπύρος Λάγγαρης (διαμπερές τραύμα δεξιάς χειρός), Ζώης Κώτσης ή Λούκας (διαμπερές τραύμα στον δεξιό μηρό).

Άρπαξαν 400 αιγοπρόβατα, 18 ιπποειδή, 35 βοοειδή, 2.500 οκάδες λάδι, 80 οκάδες σαπούνι, ρούχα και διάφορα άλλα είδη. (Πληροφ. Δάσκαλου Θεμ. Έξαρχου)

ΣΚΑΝΔΑΛΟ

6.12.1942. Οι μουσουλμ/δες αφού κατέστρεψαν ολοσχερώς το Σπαθαράτι (Σπαθαραίοι), σκότωσαν τον παππά και τον πρόεδρο της κοινότητας, στράφηκαν στα χειμερινά λιβάδια του Σκανδάλου. Εκεί συνέλαβαν και σκότωσαν τους παρακάτω:

Νικ. Χρ. Κάκος, Χρ. Κων. Κάκος, Λεων. Θ. Χαντζάρας. Τραυμάτισαν και σώθηκε ο Κων. Μούσιος.

Απαγωγές: Λαζ. Ν. Τσόκας, Κων. Β. Λιάμης, Ευάγ. Γ. Μπέκας, Λεων. Δ. Ζήκος, Γ. Δ. Ζήκος, Κων. Ν. Χαντζάρας, Βασίλ. Χρηστάκης, Νικ. Ντίσιος, Θεόδ. Πιτούλης, Χρήστος Δ. Χαντζάρας, Θωμάς Χατζάρας, Μπέκας Ευάγγελος, Χρηστάκης Λάμπρος και κάποιους ακόμη βοσκούς. Όλους τους εκτέλεσαν στο Μαργαρίτι. Ταυτόχρονα τους άρπαξαν και όλα τα κοπάδια.

Πριν τους εκτελέσουν όλοι οι υπό εκτέλεσιν Έλληνες τους τόνιζαν: «Ό,τι και να κάνετε, εδώ είναι Ελλάδα και πάλι Έλληνες θα ξανάρθουν».

Εκτελεστές ήταν οι παρακάτω μουσουλ/δες: Σιαμπάν Τάρο, Μουσά Χότζας, Γκιουζέλ Ασλάν (από Καρβουνάρι). Χάμσο Ρετζέπ, Αβντουλά Κασίμ, Βεϊσέλ Σερίφ, Μάλκο Ρόϊμπας(από Μαργαρίτι) και άλλοι από την περιοχή της Ηγουμενίτσας.

Άρπαξαν 1.615 γιδοπρόβατα, 259 βοοειδή και 66 άλογα.

ΣΚΕΠΑΣΤΟ (Φαναρίου)

1943. Μίχου Παναγιώτης, Μίχου Δημήτριος και Μίχου Μηνάς, τους δολοφόνησαν μουσουλμάνοι Τσιάμηδες.

ΣΚΛΙΑΒΗ (Φιλιατών)

1941. Σωτήριος Πακαλιάς, ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από μουσουλμάνους.

Άρπαξαν τα 60 πρόβατά του και έκαψαν ένα  περιβόλι του ιδίου με 300 ελαιόδεντρα.

(Πληροφ. δασκάλα Τρυφωνοπούλου 1951).

ΣΜΠΟΚΙΑ (Φιλιατών – συνοικ. Σκλιάβης)

26.8.1942. Χαρίσης του Γεωργίου, απαγωγή από μουσουλμανοτσιάμηδες και τον ελευθέρωσαν με την καταβολή 150 οκάδων καλαμποκιού και 3.000.000δρχ.

Την ίδια μέρα απήγαγαν και τα παιδιά του Δημ. Τσέλα (Βασίλειο και Ιωάννη) και τα ελευθέρωσαν με την καταβολή σε αυτούς, 4.000.000δρχ.

Φεβρουάριος 1943. Οι Τουρκαλβανοί επιτέθηκαν και έκαψαν όλα τα σπίτια του χωριού. Δολοφόνησαν και μία γριά που είχε μείνει στο χωριό, με μαχαίρι.

Γενική καταστροφή

ΣΠΑΘΑΡΑΙΟΙ (Σπαθαράτι)

1.7.1941. Μαργαριτιώτες Τουρκαλβανοί μουσουλμανοτσιάμηδες σκότωσαν τον γιο του Βασίλη Ζραβούτση ετών 12, τον Χρήστο Ζαραβούτση, Σπύρο Μπαλούμη και Αθαν. Ζαραβούτση.

6.12.42. Ο Βασίλειος Μπαλούμης (ο οποίος και είναι καταγραμμένος ως ο 1^ος Έλληνας αντάρτης) σκοτώνει τον «αρχιδήμιον» της Θεσπρωτίας τον μουσουλμανοτσιάμη Γιασίν Σαντίκ από το Μαργαρίτι, έξω από το Σπαθαράτι.

«Ο Βασίλης Μπαλούμης  κατάγονταν από τους Σπαθαραίους. Ήταν ο πρώτος Χριστιανός, ανάμεσα σε Μουσουλμανοχώρια, που είχε το θάρρος και την τόλμη να σκοτώσει το Μουσουλμάνο Αγά του Μαργαριτίου και αρχιτρομοκράτη της περιοχής Γιασίν Σαντίκ και να βγει στο βουνό μαζί με τον Κώτσο Νικόλα και να δημιουργήσουν την πρώτη αυτόνομη αντάρτικη ομάδα της Θεσπρωτίας, η οποία με την εμφάνιση του ΕΔΕΣ ενσωματώθηκε στις τάξεις του».

Με αφορμή αυτό το γεγονός οι μουσουλμάνοι οργάνωσαν επίθεση κατά του χωριού. Το χωριό αντιστάθηκε γενναία, αλλά μετά από άνιση μάχη εναντίον της συμμαχίας μουσουλμάνων και Ιταλών οι οποίοι 2^οι  έφεραν και τάγματα από Παραμυθιά και Πάργα, (πάνω από 1.000 Ιταλους και Τσιάμηδες) κάμπτεται η αντίσταση μπροστά στην αριθμητική υπεροχή των επιτιθεμένων και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Οι μουσουλμάνοι λεηλάτησαν το χωριό και το έκαψαν ολόκληρο, συνολικά 43 σπίτια.

Φεύγοντας για το Μαργαρίτι πήραν μαζί τους τον ιερέα του χωριού Σπυρίδωνα Νούτση και τον πρόεδρο Βασίλειο Τσούμπη . Καθ΄ οδόν τους εβασάνιζαν απάνθρωπα και εξευτελιστικά και στο Μαργαρίτι τους σκότωσαν. (Περιγράφει ο Ιωάννης Αρχιμανδρίτης αυτό και άλλα ανατριχιαστικά περιστατικά βασανιστηρίων στο βιβλίο «ΤΣΑΜΗΔΕΣ»).

Κυρούσης Παναγιώτης, δολοφονήθηκε από μουσουλμάνους.

Σεπτέμβριος 1943. Πασχάλης Τσαλούκας σκοτώθηκε από τους μουσουλμάνους και το πτώμα του βρήκαν μετά από 3μηνο σε αποσύνθεση. Τον αναγνώρισαν από τα ρούχα του.

1944. Θεόδωρος Μπαλούμης και Χρήστος Ταρασούτης σκοτώθηκαν επίσης από αυτούς.

Καταλήστεψαν το χωριό και πήραν 2.500 πρόβατα, 270 βοοειδή και 150 άλογα. Πήραν και 10 ομήρους για την ασφάλειά τους και αργότερα τους άφησαν ελεύθερους.

ΣΤΑΥΡΟΧΩΡΙ

5.5.1943. Κοσμάς Ι. Σάββας, Δημήτριος Σπύρου, Απόστολος Τότης, Αθανάσιος Σουλάκης, Σπυρ. Δημητρίου. Τους δολοφόνησαν μουσουλμανοτσιάμηδες.

Βασανίστηκαν μέχρι θανάτου  και ακρωτηριάστηκαν από μουσουλμανοτσιάμηδες οι παρακάτω: Αθαν. Χαραλάμπους ετών 47, Αθανάσιος Βάβας ετών 50, Κων-νος Σωτηρίου ετών 49, Ιωάννης Τζιμούλης ετών 70, Αδάμ Κων-νου ετών 30, Σπυρίδων Κατσούκης ετών 19, Δημ. Σπυρίδωνος ετών 60, Κων-νος Σταυρίδης ετών 60, Σταματία Γκότση ετών 60, Αγγελική Τσιμούλη ετών 50.

10.8.43. Συνέλαβαν οι μουσουλμανοτσιάμηδες και έδωσαν στους Γερμανούς του Καναλακίου για εκτέλεση τους παρακάτω:

Αναστ. Γκότσης ετών 60, Ευάγγελος Σάββας ετών 35, Κων-νος Σάββας ετών 40, Κοσμάς Βάβας ετών 56, Αντώνιος Στράτης ετών 50, Απόστ. Χρήστου,  Δημήτριος Σωτηρίου,  Δημ. Μίτου, Βας. Παπαδόπουλος ετών 19, Φώτιος Δήμας ετών 55, Γεώργιος Δήμας ετών 30, Χρήστος Χρήστου ετών23, Αθαν. Αθανασίου, Αθαν. Ολάνης ετών 40, Σωτήριος Τσομπόλης ετών 32, Δημήτριος Τσομπόλης ετών 46.

3.9. 44. Δημ. Δημητρίου. Τον σκότωσαν στο χωριό.

Πήραν 6 ομήρους από τους οποιους επέστρεψαν μόνο 2.Έκαψαν 8 σπίτια, άρπαξαν 500 βοοειδή,300 άλογα και α50 αιγοπρόβατα.

Λεηλάτησαν όλα τα σπίτια και τα έκαψαν, σύνολο 66. (Πληροφ. Από τον δάσκαλο Χρ. Σιώμο και αφηγήθηκαν ο ιερέας και ο πρόεδρος του χωριού το 1951).

ΣΥΒΟΤΑ  (Μούρτος)

Νοέμβρης 1940. Ο τουρκαλβανοί λεηλάτησαν το κατάστημα του Χρήστου Σπ. Αργυρού.

1943. Νικόλαος Ζενεμπίσης του Γεωρ. ετών 20, από την Λάκκα Παξών. Πήγαινε από Σύβοτα στην Πλαταριά για να αλλάξει λάδι με άλλες τροφές και τον σκότωσαν οι μουσουλμάνοι.

ΤΟΠΌΛΑ  (Χειμαδιό)

Δημήτρης Ματέρης, τον σκότωσαν μουσουλμανοτσιάμηδες.

Λεηλάτησαν 60 σπίτια και άρπαξαν 50 βοοειδή, 20 άλογα και 1.000 αιγοπρόβατα.

Για την ασφάλειά τους πήραν 60 ομήρους, οι οποίοι επέστρεψαν μετά από 20ήμερο..

ΤΣΑΓΓΑΡΙ

30.6.1943:  Ευάγγελος Μπέλλος, σκοτώθηκε στις μάχες της Δράγανης με τουρκαλβανούς Τσιάμηδες.

1943. Παντελής Ζαχαριάς, σκοτώθηκε σε συμπλοκή, όπως παραπάνω.

Κατέστρεψαν δύο Κεραμοποιεία στο Καναλάκι και Βουβοπόταμο που ανήκαν σε Τσαγγαριώτες.

ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ (Φαναρίου)

21.12.1942. Κοσμάς Ευαγ. Λάππας, δολοφονήθηκε με πολλούς άλλους στην Κλεισούρα Φαναρίου, από τουρκαλβανούς.

14.8.43. Διονύσιος Βας. Μπράγκας. Τον δολοφόνησαν επίσης μουσουλ/δες στον νερόμυλο της Κλεισούρας, στην προσπάθεια να φύγει.

Πυρπόλησαν 30 σπίτια και 20 αποθήκες. Άρπαξαν 2.000 αιγοπρόβατα, 250 βοοειδή, 80 ιπποειδή και κατέστρεψαν 300 κυψέλες. (πληροφ. Δάσκαλου Μιχ. Αθανασίου 1951).

ΦΑΤΗΡΙ

5.5.1942. Χρήστος Δ. Μπότος ετών 50 και η κόρη του Γιανούλα Χ, Μπότου, ετών 29. Τους σκότωσαν στο Καρόκι Φιλιατών οι μουσουλ/δες Μάρο Σαμπρί, Κάλιο Τζέτι, Χταζί, αφού πρώτα τους λήστεψαν. Οι δολοφόνοι Τσιάμηδες ήταν από την Κότσικα.

24.7.1942. Κων-νος Σπ. Σιούτης είχε μετοικήσει σε εκείνο το χωριό και ήταν εκεί πρόεδρος. Δολοφόνοι του οι μουσουλ/δες, Μάνι Πιρούσι, Αβντουλά Μουσκλί και Γιασίν Χαμίτ.  (πληρ. Δάσκαλος Κιτσακόπουλος1953).

ΦΙΛΙΑΤΕΣ

Νοέμβριος 1941. Ιωάννης Λ. Παπαθανασίου χωροφύλακας, δολοφονήθηκε από μουσουλ/τσιάμη μέσα στην αγορά και μετά από αυτό η Χωροφυλακή Φιλιατών συμπτύχθηκε στην Ηγουμενίτσα.

1.2.42. Έξω από τους Φιλιάτες βρέθηκε το πτώμα του Γρηγόρη Κων. Μακρή. Από ανακρίσεις διαπιστώθηκε ότι οι δολοφόνοι του ήταν μουσουλ/δες από τους Φιλιάτες και την γύρω περιοχή.

Φλεβάρης 1942. Αμέσως μετά την δολοφονία του Νομάρχη Θεσπρωτίας, δολοφονείται  ενωματάρχης στους Φιλιάτες από σεσημασμένο μουσουλ/τσιάμη της Βάρφανης (Παραποτάμου) ο οποίος και παρέμεινε επιδεικτικά και προκλητικά, για μία ώρα στους Φιλιάτες.

Δεκέμβρης 1942. Επίσης τουρκαλβανοί σκότωσαν τον Εβραίο Μεναχέμ Μάτσα και τον γιο του.

Ο Αβραάμ Μάτσας, ληστεύτηκε από τους ως άνω της Βάρφανης και το πτώμα του έριξαν στον ποταμό Καλαμά.

Μιχ. Φραγκίσκος έφεδρος αξιωματικός, τον συνέλαβαν και τον έστελναν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως στην Ιταλία. Κατά την μεταφορά, τορπιλίστηκε το πλοίο από συμμαχικό υποβρύχιο αλλά διασώθηκε.

ΦΟΙΝΙΚΙ

1942. ΣωτηρίουΝ. Σταύρος, δολοφονήθηκε από μουσουλ/δες.

ΦΡΟΣΥΝΗ (Κορύστιανη)

30.6.1943. Γρηγόριος Φράγκος, σκοτώθηκε σε μάχη με τους μουσουλ/δες στις μάχες της Δράγανης (Αμπελιά).

4.11.43. Λάμπρος Γαλάνης ετών 18, σκοτώθηκε σε συμπλοκή με τους Γερμανούς και Τσιάμηδες.

ΧΕΙΜΑΡΑ

Ο Ιωάννης Χειμαριώτης, πρόσφυγας από την Χειμάρα της Β. Ηπείρου (Ν. Αλβανία), σκοτώθηκε από τους μουσουλμάνους Τσιάμηδες στο Φανάρι όπου δούλευε.

ΧΟΪΚΑ

27.4.1943. Θεόδωρος Μάντης του Νικ. Ετών 18, σκοτώθηκε από τους Γερμανούς στον Ασπρόμυλο Ποταμιάς.

10.8.43. Δημήτριος Αποστόλου 38 ετών, τραυματίστηκε από τους Γερμανούς και πέθανε στις 29.9.43, ενώ την ίδια μέρα τραυμάτισαν τον Αναστ. Λώλη ο οποίος πέθανε στις 9.10.43.

11.8.43. Ιωάννης Τσούτης, ετών 41, τον σκότωσαν αφού πρώτα τον ακρωτηρίασαν.

Σταύρος Παπάς, τον πήραν ως όμηρο, εδάρει και κακοποιήθηκε. Τον έβαλαν να δουλέψει στο άνοιγμα ομαδικού τάφου των 49 προκρίτων της Παραμυθιάς (29.9.4). Μετά από 10ήμερο, τον άφησαν ελεύθερο.

Όμηροι ακόμα, Δημήτριος Τσερνέζης και Ευάγ. Φιλίππου.

Έκαψαν 41 σπίτια, 4 καταστήματα, 48 αποθήκες και ένα εργοστάσιο κεραμοποιίας.

Άρπαξαν 662 γιδοπρόβατα, 276 βοοειδή και άλογα, κατέστρεψαν 155 κυψέλες.

(πληροφ. Από τον δάσκαλο Σταύρο Αλεξίου 1951).

ΧΡΥΣΑΥΓΗ (Βέλιανη)

1943: Κούρτης Ιωάννης του Σωτηρίου, ετών 30. Τον σκότωσαν οι Τουρκαλβανοί και πήραν όμηρο τον αδερφό του.

Σπυρίδων Τσίτσος, επίσης σκοτώθηκε από τουρκαλβανούς.

ΨΑΚΚΑ

30.8.1942. Η συμμορία Νταλιάνη συνέλαβε τον Ευάγγελο Μούτσο και μέσα από αυτόν παραγγέλλουν στους κατοίκους του χωριού, να αποστείλλουν στο κοντινό χωριό, Νικολίτσι,ζώα και τρόφιμα για τις ανάγκες της συμμορίας των μουσουλμανοτσιάμηδων.

5.12.42. Το χωριό δέχεται επίθεση από μουσουλμάνους της Θεσπρωτίας. Ο Ανδρέας Μούτσος και ο Νικ. Θωμαΐδης γλυτώνουν δια της φυγής, αφού τους άρπαξαν τα κοπάδια.

28.12.42. Μουσουλμάνοι από το Νουνεσάτι έκλεψαν 9 βοοειδή.

17.4.44. Σκότωσαν οι μουσουλμάνοι τον Φίλιππο Δήμου

1944. Άγνωστη ημερομηνία, σκότωσαν επίσης τον Φίλιππο Τζήμα και τον Παναγ. Νικολάου.

Άρπαξαν όλα τα ζώα του χωριού, καθώς και από το Νικολίτσι και Νουνεσάτι.

ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ  

Νοέμβρης 1941. Ληστεύουνται και σκοτώνονται στην Μαζαρακιά, οι κατοίκοι Πυρσόγιανης Κονίτσης: Μιχ. Δημ. Γκόρτσος, Χρήστος Περόνης, Δημ. Τσούβαλης, Κλεόβ. Τσερώνης και Κων. Κουρλός, οι οποίοι είχαν έρθει να προμηθευτούν λάδι. Τους σκότωσε η συμμορία του Νταλιάν Ρακίπ.

26.7.42. Έμποροι από το Πωγώνι που πήγαιναν στην περιοχή Γκρόπας για αγορά τροφίμων. Ληστεύθηκαν και μετά τους έριξαν ζωντανούς σε ένα πηγάδι. ανάμεσα Κούτσι (Πολυνέρι) και Πέρδικας.Δράστες οι μουσουλμάνοι της Θεσ/τίας, Χ. Ρετσέπ και Ομέρ Χασάν από την Ηγουμενίτσα, μαζί με άλλους ομοφύλους τους από την Μαζαρακιά.

4.10.42. Μουσουλμάνοι επίσης ληστεύουν στο 54^ο χλμ. Ηγου/τσας – Ιωαννίνων τους παρακάτω: Ιωάν. Βουβλιάνης, Ηλίας Δ. Ρώσσιος, Ανδρ. Αποστόλου, Βασ. Χαρίσης, Ζήσης Κάσσιας, Παύλος Μαραμής,  Ανδρέας Ραζής, από το Πολύλοφο Ιωαννίνων. Τους πήραν ότι είχαν επάνω τους, από ρολόγια, δαχτυλίδια κλπ. Και 800.000δρχ. συνολικά.

29.11.42. Κων. Νάτσικας από Κεφαλόβρυσο Πωγωνίου, σκοτώνεται από μουσ/δες.

22.12.42. Ευθύμιος Περώνης,Τηλέμαχος Περώνης, Θεόδωρος Περώνης, Κούλα χήρα Ανδρέα Πετσίνη, από την Πυρσόγιανη. Είχαν έρθει για αγορά λαδιού και άλλων τροφίμων. Τους λήστεψαν και τους σκότωσαν στην Λάκκα (Σαλίτσα) Ηγ/τσας μουσ/δες.

18.7.43. Μιχ. Ευαγ. Διαμάντης, σκοτώθηκε επίσης από τους μουσουλμάνους.

24.7.43. Σπυρ. Αντωνίου. Χρήστος Ηλ. Δούκας, Γεράσιμος Γρ. Κύρος, δολοφόνοι τους επίσης οι μουσουλ/δες.

19.9.43. Οι Γερμανοί μετά από παρότρυνση των μουσουλμάνων, σκοτώνουν τον Μάνθο και Ευάγ. Γεωργίου, Δημ. Στυρόπουλο, Σταύρο και Ευαγ. Πέτση, Λ. Γάκη, Απ. Σταυρόπουλο.

27.7.43. Από μουσουλμάνους επίσης στον Ασπρόμυλο Γλυκής σκοτώνονται οι Ιωάν. Σωτ. Νάστας 40 ετών, από Μουζακέικα και ο Χρήστος Αθανασόπουλος 47 ετών. Επίσης κάποιος Μιχαήλ αγνώστου επωνύμου 42 ετών από την Βελανιδούσα.

Αυτό αποτελεί ένα μεγάλο δείγμα των όσων εγκλημάτων συνέβησαν κατά τα χρόνια της κατοχής ως ότου έφυγαν οι Αλβανοτσιάμηδες από τον τόπο των δραστηριοτήτων τους ως δοσίλογοι και εγκληματίες πολέμου, σύμφωνα με το κατηγορητήριο της εποχής.

Το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων Ιωαννίνων παρουσία εκπροσώπου της Κοινωνίας των Εθνών (σήμερα Ο.Η.Ε.), με την υπ’ αριθμόν 344/23-4-45 απόφαση, του Ειδικού Δικαστηρίου δωσίλογων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην εις θάνατον 1.930 μουσ/τσιάμηδες ως εγκληματίες πολέμου. Οι περιουσίες τους δημεύτηκαν με το ΒΔ (Βασιλικό Διάταγμα) 2185/1952 και τον Νόμο 2781/1954. Εκποιήθηκαν ή διανεμήθηκαν σε όλους, όσους έπεσαν θύματα της θηριωδίας των μουσουλμάνων της «Τσιαμουριάς». Με την υπ’ αριθμόν ΑΠ50862/1947 απόφαση του Υπουργείου Στρατιωτικών, οι μουσουλμανοτσιάμηδες στερήθηκαν την ελληνική ιθαγένεια.

Η Αλβανία δεν εξέδωσε κανέναν από τους καταδικασμένους ερήμην σε θάνατο ή σε φυλάκιση.

Στην Θεσπρωτία παρέμειναν 127 μουσουλμάνοι Τσιάμηδες ο οποίοι δεν είχαν εγκληματήσει και των οποίων οι απόγονοι παραμένουν από τότε. Ζούσαν και ζουν ως σήμερα και οι απόγονοί τους αρμονικά, με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό. 

• «Οι Τσάμηδες»  Ιωάν. Αρχιμανδρίτου.
• «Μνήμες της τραγικής περιόδου 1936-1945» Γιάννης Σάρας
• Επιμέλεια, συμπλήρωση, διόρθωση του κατάλογου, Σωτήρης Λ. Δημητρίου, από μαρτυρίες και παλαιότερες σημειώσεις  ζώντων.